Niezwykła historia osady Nowinki
Często początki istnienia miejscowości giną w mrokach dziejów, a etymologii jej nazwy można się jedynie domyślać. Inaczej jest z niewielką osadą Nowinki, leżącą w gminie Wojcieszków. Tu z dokładnością prawie do roku można określić czas jej powstania, a także okoliczności nadania jej nazwy.
W 1860 roku, w lesie należącym do Dóbr Wojcieszków, a zakupionym przez starozakonnego Blassa z Góry Kalwarii, na ,powstałej w wyniku karczowania lasu, polanie, wzniesiono 12 domostw, dla obrabiających drzewo w tym lesie. W kwietniu 1862 roku właściciel Dóbr Wojcieszków – R. Nowiński – postanowił o postawieniu tam szynku. W związku z tym zwrócił się z podaniem do Naczelnika Powiatu Łukowskiego o wyrażenie na to zgody, jednocześnie nazywając osadę Nowinki.
Nazwę wywodzić można zarówno od nazwiska dziedzica (dzierżawcy?) majątku – Nowiński, jak i od nowin, nowinek – nowowykarczowanego, nowopowstałego miejsca.
Pierwsze trzy domy oraz ostatni, z numerem 12, to dworaki, zamieszkałe przez kilka rodzin każdy. Pozostałe, oddalone od pierwszych o sto sążni (sążeń – miara długości, ok. 2,13 m), zamieszkałe przez pojedyncze rodziny.
Jak pisał w Protokole opisu kolonii nowowystawionej Nowinki nazwaney do Gminy i Dóbr Wojcieszków należącey, Kontroler Powiatowy Wydziału II:
„domy te porządnie wystawione, z drzewa okrąglaków, kryte tarcicami i dranicami, są wlaśnością tegoż Blass, niektórzy mieszkańcy zajmujący na gruncie czyli nowinach w małej przestrzeni po wyciętym lesie odkrytych, w bliskości mieszkań … uprawiają i zasiewają potrzebne obiekta do życia, kartofle, proso, itp.”
Podczas sporządzania protokołu spisano także wykaz ludności w kolonii Nowinki. Co niezwykle interesujące, Polacy, Żydzi i osadnicy pochodzenia niemieckiego żyli nie tylko w jednej kolonii, ale też w jednym domu, jak miało to miejsce np. w dworakach nr 1 i nr 12.
Numer |
Imie i Nazwisko
|
Stan
|
Wiek
|
Zamieszkały | ||
Porz. | Domu | Stale | Czasowo | |||
1
|
1
|
Gieron Hajm | Gajowy | 40 | czasowo | |
Taba – żona | przy mężu | 40 | czasowo | |||
Lejbuś – syn | przy rodzicach | 13 | czasowo | |||
Ryfka – córka | przy rodzicach | 11 | czasowo | |||
Szejdla – córka | przy rodzicach | 4 | czasowo | |||
2
|
Kacper Piątas | Belczarz | 50 | czasowo | ||
Łucja – żona | przy mężu | 45 | czasowo | |||
Stanisław – syn | przy rodzicach | 4 | czasowo | |||
3
|
Jan Mamlak | Cieśla | 45 | czasowo | ||
Elżbieta – żona | przy mężu | 40 | czasowo | |||
Andrzej – syn | przy rodzicach | 10 | czasowo | |||
Marcin – syn | przy rodzicach | 7 | czasowo | |||
4
|
Jan Kożuski | Cieśla | 50 | czasowo | ||
Szarlota – żona | przy mężu | 40 | czasowo | |||
Ostynka – córka | przy rodzicach | 15 | czasowo | |||
Karol – syn | przy rodzicach | 6 | czasowo | |||
5
|
2
|
Jan Jaszulka | Belczarz | 36 | czasowo | |
Frejlina – żona | przy mężu | 30 | czasowo | |||
Jakub – syn | przy rodzicach | 14 | czasowo | |||
6
|
Herman Mika | Belczarz | 45 | czasowo | ||
Ludwika – żona | przy mężu | 40 | czasowo | |||
Milka – córka | przy rodzicach | 12 | czasowo | |||
Karolina – córka | przy rodzicach | 8 | czasowo | |||
7
|
3
|
Abraham Sztajnfeld | Kasjer | 45 | czasowo | |
Małka – żona | przy mężu | 36 | czasowo | |||
Dawid – syn | przy rodzicach | 8 | czasowo | |||
8
|
Herszel Lejbusiowicz | Pisarz | 35 | czasowo | ||
Ruchla – żona | przy mężu | 30 | czasowo | |||
Nawtal – syn | przy rodzicach | 5 | czasowo | |||
9
|
4
|
Paweł Ociessa | Belczarz | 40 | stale | |
Franciszka – żona | przy mężu | 41 | stale | |||
Piotr – syn | przy rodzicach | 18 | stale | |||
Maryanna – córka | przy rodzicach | 15 | stale | |||
Grzegorz – syn | przy rodzicach | 13 | stale | |||
Ignacy – syn | przy rodzicach | 10 | stale | |||
10
|
5
|
Dawid Kryger | Cieśla | 31 | stale | |
Anna – żona | przy mężu | 31 | stale | |||
Jan – syn | przy rodzicach | 10 | stale | |||
11
|
6
|
Błażej Damanski | Cieśla | 45 | stale | |
Katarzyna – żona | przy mężu | 44 | stale | |||
Feliks – syn | przy rodzicach | 13 | stale | |||
12
|
7
|
Michał Kuwocki | Cieśla | 45 | czasowo | |
Barbara – żona | przy mężu | 36 | czasowo | |||
13
|
8
|
Józef Świdziński | Cieśla | 33 | czasowo | |
Apolonia – żona | przy mężu | 30 | czasowo | |||
Maryanna | służąca | 16 | czasowo | |||
14
|
9
|
Andrzej Leppz | Cieśla | 45 | czasowo | |
Petronela – żona | przy mężu | 40 | czasowo | |||
Olena – córka | przy rodzicach | 5 | czasowo | |||
Kamilla – córka | przy rodzicach | 4 | czasowo | |||
Rozalia – córka | przy rodzicach | 3 | czasowo | |||
15
|
10
|
Andrzej Damanski | cieśla | 38 | czasowo | |
Agnieszka – żona | przy mężu | 30 | czasowo | |||
Maryanna – córka | przy rodzicach | 13 | czasowo | |||
16
|
11
|
Hieronim Bliwko | przy rodzicach | 37 | czasowo | |
Agnieszka – córka | przy rodzicach | 16 | czasowo | |||
Antoni – syn | przy rodzicach | 14 | czasowo | |||
17
|
12
|
Herszko Gubład | gonciarz | 60 | czasowo | |
Cyrla – żona | przy mężu | 60 | czasowo | |||
Berek – syn Herszla | Cieśla | 37 | czasowo | |||
Sura – żona | przy mężu | 26 | czasowo | |||
Andrzej Elka | Cieśla | 50 | stale | |||
Ewa – żona | przy mężu | 33 | stale | |||
18 | Paweł Drzewoski | Cieśla | 48 | stale | ||
19
|
Herman Wilke | Cieśla | 35 | stale | ||
Fryderyka – żona | przy mężu | 31 | stale | |||
Emilia – córka | przy rodzicach | 15 | stale | |||
Karolina – córka | przy rodzicach | 11 | stale |
Inspektor sporządził też szkic sytuacyjny osady, na którym zaznaczono domy, wraz z ich numerami. Szynk miał zostać umieszczony w domu pod numerem 1. Zaciemnione domy, z numerami 1,2,3 i 12 to dworaki. Na planie zaznaczono też drogę boczną z Wojcieszkowa do Kocka, Dobra Wojcieszków, miasteczko Serokomla, Wólkę Serokomlską praz miasto Kock.
Po przeanalizowaniu wniosku o zgodę na założenie karczmy w Nowinkach i wizji lokalnej na miejscu, inspektor wydał pozytywną opinię i stwierdził, że „szynk trunków krajowych, dla miejscowej ludności, jest potrzebą”.
Dodaj komentarz