wojna
Rotmistrz Jędrzej Ryszkowski, czyli o rajtarze, z którego zrobiono lisowczyka i uśmiercono przedwcześnie
W 2021 roku minęła 400 rocznica pierwszej bitwy pod Chocimiem, w której odznaczył się łukowianin Jędrzej Ryszkowski. Jest to dobra okazja, by sprostować mity odnośnie jego osoby, narosłe w historiografii polskiej i niestety wciąż powielane. Continue reading
Cmentarze z I wojny światowej – gmina Prawda
W 1915 roku od zachodu przez teren powiatu łukowskiego przeszedł front. Na terenie dawnej, nieistniejącej już gminy Prawda z siedzibą w Stoczku, poległo kilkunastu lub kilkudziesięciu żołnierzy wrogich armii.
Ich groby, w różnym stanie, zachowały się do lat 30-tych XX wieku, a być może niektóre z nich do dziś.
Opisy stanu cmentarzy wojennych w gminie Prawda sporządził 28 stycznia 1930 roku wójt tej gminy. Jego sprawozdania są dość dokładne – spisał napisy z krzyży, a nie ograniczył się jedynie do lakonicznej informacji, że takie napisy istnieją (jak robili to inni wójtowie).
Większość miejsc pochówków nie była porządkowana od lat 1916-17, kiedy to zajęli się nimi żołnierze ze specjalnego Kriegergräberkommando
Zwracają uwagę polsko brzmiące nazwiska umieszczone na krzyżach – Ludwig Cegla, Heinrich Dziudziel czy Josef Powala to z pewnością Polacy walczący w armii zaborczej. Niemcy upamiętnili także miejsca pochówku swoich wrogów, pisząc na krzyżach „Ein russischer Krieger” czy „Ein russisches krieger polnischer Nationalität”.
Jak zauważyli, Polacy nie dbali o groby żołnierzy.
W miesięczniku Ostwach Lukover Feldzeitung z 1917 [1] w artykule pt. Kriegerfriedhösse in Polen, Niemcy zwracali uwagę na ogólne zaniedbanie naszych cmentarzy, oddalonych od wsi, sprawiających wrażenie raczej rzadko odwiedzanych. Pisali o porośniętych trawą grobach i omszałych, starych, pochylonych krzyżach.
Specjalne niemieckie komando zajmujące się grobownictwem stacjonowało w Podzamczu, w obecnym powiecie garwolińskim. To żołnierze stamtąd zakładali i porządkowali miejsca pochówków walczących ze sobą kilka lat wcześniej żołnierzy różnych narodowości. Jak wspominał Carl Baensz z Kriegergräberkommando – „Ileż razy słyszeliśmy „dobry” z ust Polaków, kiedy pracowaliśmy przy grobach„. Często też żołnierze pracujący przy miejscach pochówku spotykali się ze zdziwieniem, tym, jakim szacunkiem zajmowali się grobami towarzyszy, a także niedawnych wrogów [1]. Continue reading
Unsere deutsche Ansiedler – o niemieckich osadnikach w powiecie łukowskim
O osadnikach niemieckich w powiecie łukowskim mówi się głównie w kontekście tragicznej w skutkach napaści na mieszkańca Józefowa Adolfa Käsnera i jego rodzinę oraz zbrodni niemieckiej popełnionej w odwecie na mieszkańcach okolicznych wsi 14 kwietnia 1940. Jednak koloniści z zachodu mieszkali na tych terenach od lat 70-tych XIX wieku.
Continue reading
Sierpień 1920 w powiecie łukowskim
W sierpniu 1920 ziemia łukowska była terenem wzmożonych ruchów wojsk polskich i bolszewickich.
Zanim doszło do kontrofensywy znad Wieprza, armia polska naciskana od wschodu i północy, przegrupowała się przez powiat łukowski na południe, osiągając strategiczną linię rzeki.
16 sierpnia 21. Dywizja Piechoty Górskiej i 16. Dywizja Piechoty, które weszły w skład 4. Armii zostały skierowane na północ – 21.D.P przez Kock,Wojcieszków, Łuków a 16. D.P. przez Okrzeję, Żelechów, Stoczek.
Continue reading
Wykaz zmarłych żołnierzy w wojsku Cessarsko-Rossyjskiem z powiatu łukowskiego
Wykaz zmarłych żołnierzy w wojsku Cessarsko-Rossyjskiem rodem z guber. Lubelskiej pochodzących.
Nazwisko i imię | Imię ojca | Miejscowość | Funkcja | Data zgonu |
Karwowski Wawrzyniec | Marcin | gm. Celiny | majtek 33 ekwipażu Czarnomorskiej floty | 24.04.1855 |
Mazwo Andrzej | Józef | gm. Domaniny | 29.04.1860 | |
Manszyński Mikołaj | gm. Stężyca | kanonier tyfliskiej fortecznej artylerii | 13.09.1860 | |
Niezgoda Roman | Urban | gm. Gończyce | żołnierz jeleckiego pułku piechoty | 23.06.1860 |
Siennicki Jan | Szymon | gm. Celiny | żołnierz kaukazkiego linjowego Nr 34 bataljonu | 1.11.1860 |
Materski Ignacy | Maciej | gm. Kłoczew | żołnierz riazańskiego pułku piechoty | 1.12.1860 |
Paniak (Pieniak)Karol | Jan | gm. Burzec | kanonier derbentskiej fortecznej artyleryi | 06.02.1861 |
Kot Roch | Grzegorz | gm. Prawda | żołnierz kuryńskiego pułku piechoty | 17.02.1861 |
Bochański Jan | Kacper | gm. Jarczew | żołnierz krymskiego pułku piechoty | 19.05.1860 |
Mielcuch Adam | Walenty | gm. Osieck | 15.07.1861 | |
Kasperski Grzegorz | Łukasz | gm. Jagodne Szydłowskiego | 06.08.1847 | |
Jurzysta Wojciech | Andrzej | gm. Trojanów | 08.08.1861 |
Źródło
Dziennik Urzędowy Guberni Lubelskiey nr 27/1862
* Powiat łukowski w latach obejmujących wykaz zajmował inny teren niż obecnie, stąd też znajdują się tu miejscowości należące obecnie także do powiatów sąsiednich.
Mieszkańcy powiatu łukowskiego w wojnie rosyjsko-japońskiej
11 listopada 1918 roku Polska odzyskała niepodległość. Wcześniej, przez 123 lata, nasi przodkowie powoływani byli do zaborczych armii i walczyli broniąc obcych interesów. Pełnili kilku lub kilkunastoletnią służbę, często setki lub tysiące kilometrów od własnych domów.
Do udziału w wojnie rosyjsko-japońskiej w latach 1904-1905 zostało powołanych do służby wojskowej przeszło ćwierć miliona Polaków z obszaru zaboru rosyjskiego. Byli wśród nich także mieszkańcy powiatu łukowskiego. Continue reading