Sierpień 1920 w powiecie łukowskim

W sierpniu 1920 ziemia łukowska była terenem wzmożonych ruchów wojsk polskich i bolszewickich.
Zanim doszło do kontrofensywy znad Wieprza, armia polska naciskana od wschodu i północy, przegrupowała się przez powiat łukowski na południe, osiągając strategiczną linię rzeki.  
16 sierpnia 21. Dywizja Piechoty Górskiej i 16. Dywizja Piechoty, które weszły w skład 4. Armii  zostały skierowane na północ – 21.D.P przez Kock,Wojcieszków, Łuków a 16. D.P. przez Okrzeję, Żelechów, Stoczek.

W skład sił Frontu Środkowego weszły dwie armie 3 i 4. Lewe skrzydło frontu na odcinku od Dęblina do Kocka zajęła 4 armia pod dowództwem gen. Leonarda Skierskiego w składzie 14 Dywizja Piechoty gen. Daniela Konarzewskiego, 16 Dywizja Piechoty płk. Aleksandra Ładosia, 21 Dywizja Górska gen. Andrzeja Galicy oraz 12 BP i 32 pp. I to właśnie dywizje 16. i 21. działały na naszym terenie.
4 Armia jako grupa uderzeniowo-manewrowa miała rozpocząć uderzenie w skrzydło rosyjskiego Frontu Zachodniego. Stan bojowy armii wynosił łącznie około 22 tys. żołnierzy piechoty i artylerii, około 1 tys. jazdy, 420 karabinów maszynowych i około 70 dział.

07 sierpnia
Podporządkowanie grupy poleskiej Dowództwu 4. Armii
Do Dowództwa Grupy Poleskiej Łuków.
Rozkazem Dow. frontu Nr 3208/III  została grupa poleska podporządkowana Dtwu 4. Armii. W związku z tym Dow. Grupy Poleskiej wyśle bezzwłocznie po przyjeździe do Łukowa oficera z dokładną sytuacją oddziałów grupy poleskiej, ordre de bataille itd. do Dowództwa 4 Armii w Siedlcach

 

Rozkaz operacyjny z 7.VIII.1920
Nieprzyjaciel jest u kresu swoich wysiłków (…)
Celem skonsolidowania całej linii frontu własnego oraz zorganizowania pewnej zasłony Warszawy nakazało Nacz. Dow. ściągnięcie całego frontu na linię: Ostrołęka – Nowoles – linia rzeki Liwiec – aż do Siedlec – dalej Łuków – Ulan – Kock (…)
W wykonaniu powyższego rozkazu nakazuję następujące przegrupowanie:
1) 15 p.p. częściami stojącymi obecnie w Białej ładuje i odchodzi koleją do stacji Dziewule ( na linii Łuków-Siedlce), gdzie stanie na odcinku Zbuczyn, Krasusy – Smolanka (…)
3) dowództwa Dywizji odeślą niezwłocznie wszytskie treny bojowe z wyjątkiem kichni polowych, za linię Siedlce – Łuków – Kock, przy czym treny 9. dyw. piech koncentrują się w rejonie Gręzówka – Jagodne ( 8 klm na płn. zachód od Łukowa). Treny 16. dyw. piech. w rejonie Tuchowicz (powinno być Tuchowicza) ( 6 klm na połud. zch. od Łukowa). Treny dywizji górskiej w rejonie Wojcieszkowa.
Treny nie mogą być bezwarunkowo wożone koleją, z pułkami jadącymi koleją odchodzą tylko kuchnie polowe (…)
Dnia 7.VIII pod wieczór wydzieli Dtwo. Dyw. Górskiej jeden silny baon i pluton dział z I bryg. górskiej dla osłony swego prawego skrzydła, zaś jeden baon z plutonem dział z II bryg. górskiej dla osłony szosy Łuków-Biała-Brześć.
(…) 16 dywizja piechoty – dca płk szt. gen. Ładoś. Skład: 63.p.p., 64.p.p., 65.p.p., ( po nadejściu) 66.p.p., I/111. p.p. i etap. baon poznański. Odcinek od Aleksandrów (włącznie) do Dębowica (włącznie) zadanie: Obrona Łukowa
Linia rozgraniczająca z 9. dyw. piech. Rogoźnica-Żabce-Trubieszów (Trzebieszów)- Dombrowica (Dębowica)-Zalesie
Rezerwa grupy poleskiej (…) 4 pułk ułanów odchodzi do rejonu Sięciaszka-Zalesie ( na zach. od Łukowa)
(…) Miejsce postoju sztabu szerszego grupy poleskiej 0 Dęblin, sztab ścisły zostaje przejściowo w Łukowie (…)

16.armia (bolszewicka) rozszerza swe sukcesy na zachodnim brzegu Bugu w kierunku Siedlec i na zachód od Brześcia dążąc do opanowania węzłów kolejowych Siedlce i Łuków

08 sierpnia
Zarządzenie do odwrotu 4. armii
Nacz. Dow. nakazuje ze względu na ogólną sytuację odwrót armii frontu na linię rz. Liwiec aż do Siedlec dalej Łuków. Początek odwrotu w nocy z 7-go na 8-go. Grupa poleska wycofa się na linię Ulan – Łuków

Zabezpieczenie linii kolejowej Siedlce-Łuków-Parczew-Lublin
I. W ślad rozk. nacz. Dtwa N. 8358/III zwraca się uwagę na konieczność zabezpieczenia linii kolejowej Siedlce-łuków-Parczew-Lublin aż do 11-go sierpnia wieczorem ze względu na ewakuację terenów opuszczanych i przerzucanie wojsk transportami kolejowymi.

Meldunek sytuacyjny
Oddziały grupy poleskiej są w dalszym ciągu odwrocie na nakazaną linię. Szczegółowych meldunków brak. Dow. Grupy przeszło do Łukowa

Meldunek sytuacyjny wieczorny
Oddziały grupy poleskiej są w dalszym odwrocie. (…) Gros sił odchodzi na odcinku: dywizja podhalańska od Kocka (włącznie) do Aleksandrów (włącznie), 16. dyw. p. od Aleksandrów (włącznie) do Dębowica (włącznie), XVII bryg. p. od Dębowicy (włącznie) do Zbuczyn (wyłącznie). Do rezerwy grupy poleskiej odchodzą do Wiśniewa dwa baony 32 p.p. i do rejonu Sięciaszka-Zalesie na zachód od Łukowa ( 4. pułk. uł.)

Rozmowa juzowa
Dnia 8 sierpnia 1920 r. godzina 22
– Tu pułkownik Kutrzeba – Chciałem prosić o informacje w sprawie odwrotu frontu pólnocnego i koncentracji 4 armii. (…) Proszę o uwiadomienie mnie, jak długo front północny pozostaje na linii Siedlce-Łuków-Kock i kiedy oraz którymi drogami przyjdą wojska 4-ej armii za Wieprz?
– Płk. Zagórski – (…) Głowne siły grupy poleskiej oraz 14-ej dywizji dojdą w dniu jutrzejszym do linii Siedlce – Łuków-Radzyń.Straże tylne natomiast złożone z trzech baonów pozostaną w dniu 8-go na linii Łosice-Huszlew-Biała-Tuczna, w dniu zaś 9-go na linii Mordy-Kosmy-Międzyrzec-Komarówka. W dniu 10-go wycofają się one na linię Siedlce-Łuków-Radzyń, tak że prawe skrzydło przyszłej 4-ej armii przekroczy 12-go linię Wieprza, lewe zaś skrzydło nie później jak 13-go w południe (…) Linia rzeki Liwiec dalej Siedlce- Łuków-Radzyń utrzymana zostanie do 11-go wieczór.

Rozmowa juzowa
Dnia 8 sierpnia 1920
płk Rybak – Kwatermistrzostwo chcę już dzisiaj przenieść do Łukowa, a dowództwo operacyjne ma zamiar w nocy jechać do Łukowa, aby objąć dowództwo nad całą armią. Tor kolejowy Łuków-Iwangorod będzie dopiero 11-12 przeszyty. Gotowy tor jest pod Krzywdą, taż że planowy odwrót mógłby być wykonany. Kwatermistrzostwo i dowództwo by się posuwało po linii Łuków-Iwangorod (…)
płk. Zagórski – Co do wycofania się Dow. 4-ej Armii to według informacji szefa kol. linia bezpośrednia Łuków-Dęblin do 11-go moze nie będzie gotowa, skutkiem tego pozostawałyby tylko dwie okrężne linie: jedna przez Łuków-Lublin, druga zaś przez Mińsk Mazowiecki (…)

Dyspozycje na dzień 8 i 9 sierpnia
W ślad rozkazu Nr 12903/III Dtwa 4. Armii i na podstawie rozkazem 12909/III zmienionej sytuacji zarządza się
a) 4. armia włącznie z grupą poleską obsadza 9 b.m. linie rz Liwiec-Wyczółki-Zbuczyn,Dębowica-Ulan-Kock m. dla 1 arm. (…)
g) 14. dyw wyciągnąć jako rezerwę Dtwa Armii w rejon Stoczek-Domanice-Wiśniów (Wiśniew) (…)
k) (…) Wszystkie inne cieżkie tabory z wyjątkiem szpitali polowych należy dyrygować a mianowicie (…) 14. dyw., 15. p.u. przez Wodynie-Stoczek (…)

9 sierpnia
Rozmowa juzowa
Dnia 9 sierpnia 1920 r. godzina 14
– Tu por. Michalski (…) Nacz. Dow. nakazało nam zabezpieczyć linię kolejową Łuków-Parczew, w myśl zaś poprzednio otrzyanych rozkazów grupa poleska wycofała gros swoich sił na linię Aleksandrów-Ulan-Kock, pozostawiając tylne straże na linii Huszlew-Międzyrzec-Wohyń, dlatego ażeby wykonać otrzymany rozkac, póxniej było by niezbędne posunąc oddziały własne na 30 kilometrów naprzód, co jak meldują dowódcy dywizji jest niewykonalne – Posunięcie tylko tylnych straży naprzód nie będzie wystarczające dla zabezpeiczenia wymienionych kolei. Uprasza się o dalsze rozkazy. Nadmieniam, ze w Łukowie pozostało14 transportów, które ewentualnie mogłyby być wypchnięte częściowo na Siedlce, częściowo zaś na linię Łuków-Dęblin, która ma być jak utrzymują kolejarze, jutro w południe gotowa,
– mjr Krechowiecki – co to są za transporty?
– Michalski – Transporty te należą do grupy poleskiej, składają się z czołówek amunicyjnych, prowiantowych, części sztabu, etc. (…)
– Krechowiecki – Mówiłem z szefem kol., który ma wiadomość że 10 transportów już odeszło, a linia kolejowa ma być gotowa dziś wieczór, gdyby było ciężko, to przeciągnac te transporty na wolną linie
– Michalski –Panie majorze, rozchodzi się o to najgłówniej, czy mamy swoje oddziały pchnąć naprzód, czy możemy je zostawić na tej linii, na której są obecnie, a z transportami damy radę, nie jest nam wiadoma intencja rozkazu Nacz. Dow. nakazująca utrzymanie linii Łuków-Parczew, bo jeśliby chodziło tylko o nasze transporty to szkoda ludzi i lepiej było by zostawić ich na tej linii i dać im odpocząć, gdyż przewieźliśmy na przykład 16. dyw. transp. 1-2 dni odpoczynku miałaby 16. dyw. jak też i dyw. podhalańska [co] bardzo dodatnio wpłynęłoby na stan moralny i fizyczny żołnierza, równocześnie przeprowadziłoby się i uporządkowałoby się te dywizje?
– Krechowiecki –Pułkownik Piskor zadecydował, ażeby wobec niemożności wykonania nie przesuwać wojsk, tylko starać się te transp. w czas usunać.
– Michalski – Transporty postaramy się jeszcze dziś wysłać za Siedlce

Meldunek sytuacyjny wieczorny
Podhalańska dywizja osiągnęłą rejon Kock-Borki-Ulan-Aleksandrów- tylnymi strażami linię Wołyń (Wohyń)-Kąkolewnica, 16 dyw. p. rejon Aleksandrów-Dębowica, tylnymi strażami Międzyrzec, XVII bryg. p. Dębowica-Zbuczyn

Zarządzenia odwrotowe dla oddziałów 4. armii
(…) grupa poleska a mianowicie lewym skrzydłem wzdłuż toru Łuków — Dęblin, prawym skrzydłem jako pivot w rejonie Kocka i koncentruje się na południowym brzegu Wieprza na odcinku Dęblin włącznie — Kock włącznie. Po skoncentrowaniu na wyznaczonym odcinku przechodzi 4. armia pod rozkazy Dow. Frontu Środkowego. Rozkaz do tejże koncentracji będzie wydany odrębnie (…)
(…) 10) Na podstawie powyższych wskazówek Dow. Frontu zarządza Dow. 4. Armii: O a) Odwrót 4. armii zostaje wykonany 5*cioma grupami, a mianowicie: O l . Grupa pułk. Kaliszka w składzie jak powyżej w punkcie 2. b). O II) Grupa gen. Milewskiego w składzie 14. dyw. piech., 31. p. p., 15. p. ul., wzdłuż osi Domanice — Stoczek — Żelechów — Życka Wola — Dęblin — z boczną kolumną przez Jagodne — Szyszki — Stara Huta — Koczew — Ryki — Dęblin. O III) 9. dyw. p. ze wszystkimi ew. przydzielonymi oddziałami wzdłuż osi Łuków — Tuchowicz — Krzywda — Wola — Ryki — Skrudki, boczną kolumną na Krzywda — Lipiny — Baranów. O IV) 16. d. p. z ewentualnie przydzielonymi oddziałami Łuków — Wojcieszków — Serokomla — Łysobyki — Michów.
(…) III) Grupa 9-tej dyw. rozpoczyna odwrót dnia 11.V III godz. 20 z zajmowanych pozycji do rejonu Krzywda. Dow. Dyw.: dworzec kol. Krzywda. O IV) Grupa 16. dyw. piech. odejdzie z rejonu Łuków dnia 11.V III godz. 20 swym gros do rejonu Wojcieszków — Serokomla pozostawiając dla ochrony węzła kolejowego Łuków i tegoż ewakuacji jeden pułk p. i 4. p. ułanów i jedną baterię w linii Gołaszyn — Suleje — Wójtostwo. O V) Dywizja górska koncentruje się 11.V III wieczorem w rejonie Kock pozostawiając w rejonie Kownatki — Lipniaki i w rejonie Turów do godz. 20 tegoż dnia po jednym baonie piechoty i jednym plutonie artylerii jako tylną straż, która przechodzi o godz. 20 tegoż dnia na Ulan i Radzyń. Dow. Dywizji Kock.
(…) III) Grupa 9. dyw. piechoty rejon Sierskowola — Sarny. Dow. 9. Dyw. Piechoty przechodzi do Sierskowola, tylną straż w sile jednego baonu pozostawić w rejonie Wola — Hordzieszka. O IV) Grupa 16. dyw. p. rejon Łysobyki — Przytoczno z tylną strażą w rejonie Serokomla. Dow. Dywizji przechodzi do Łysobyki.
(…) Linia kolejowa Siedlce—Lulków, Karczew—Lublin musi ze względów ewakuacyjnych być do dnia 11.VIII godz. 20-ta zabezpieczona. (…)

Odtransportowanie 2. brygady jazdy do Grodziska
Należy Dtwo Bryg. Jazdy wraz z 10. p. ułanów, baterią konną, komp. telegraficzną i taborami zawagonować dworzec kol. Siedlce, 4. p. ułanów dworzec kol. Łuków i odesłać pośpiesznie obydwa transporty do Grodziska. O Składy przygotuje Dtwo Dworca Siedlce względnie Łuków. (…)
Do 4. 6.  Dworca Łuków przygotuje bezzwłocznie pod osobistą odpowiedzialnością dcy skład kol. na dworcu Łuków dla 4. p. ułanów (około 200 ludzi, 200 koni, 40 wozów), który odejdzie przez War*szawę do Grodziska pośpiesznym transportem

10 sierpnia
W rejon Łukowa ściąga rosyjska 8 dywizja strzelców pieszych

Sytuacja na froncie wschodnim
Na odcinku 4. armii i grupy poleskiej trwa w dalszym ciągu planowe przegrupowanie. Linia sił głównych biegnie obecnie przez Piegówkę — Chodów — Purzyce — Pruszyn — Zbuczyn — Dębowica — Aleksandrów — Ułan — Borki — Kock.

Meldunek sytuacyjny poranny z 10.08.1920
Nieprzyjaciel posuwa się drogami Międzyrzec-Siedlce, Międzyrzec-Łuków. Dzisiaj po południu oddziały nieprzyjacielskiej piechoty i kawalerii na linii Zaolszynie, Zembry, Kurów, Trzebieszów. Około godz. 18 oddziały nieprzyjacielskie zajęły Trzebieszów, kawaleria spaliwszy wieś Zembry posuwa się drogą Zembry-Mikłusze (Mikłusy)-Łęcznowola. (…)
Oddziały 15 p.p. stojące w Łęcznowoli i Konopnej nie czekając na nieprzyjaciela, poszły naprzód i zaatakowały go w rejonie Mikłusze (Mikłus). Nieprzyjaciel po krótkiej walce w której poniósł wielkie straty, wycofał się pośpiesznie w kierunku północno-wschodnim. Straty własne 2 rannych.

Dyspozycja Dowództwa Frontu Północnego na dzień 11.VIII.
(…) Dyspozycja Dtwa Fr. na dzień 11 b. m. O 1.) Obecna linia frontu ma być trzymana do dnia 10 wieczorem. 2.) Do dnia 11 b. m. rano osiągną główne siły prawego skrzydła 1. armii oraz 4. armii linię Wyszków — Tłuszcz — Jakubów — Cegłów — Latowicz — Żelechów — Serokomla — Kock.  3.) Tylne straże z działami i kar. masz. na wozach pozostają na linii dnia 10 b. m., cofają się jedynie pod bardzo silnym naporem i obawą oskrzydlenia zatrzymując się zasadniczo na linii Jadów — rz. Czerwnica — Kałuszyn — Żebrak — Chrusty — Ulan — Radzyń aż do wieczora dnia 11 b. m. (…)

Przeprowadzenie ewakuacji Łukowa
Należy przeprowadzić ewakuację częściowo przez Siedlce. Część transportów skierować na linię Łuków — Dęblin, która została przeszyta do stacji Krzywda i dalej. Dnia 11.V III, w którym to dniu linia zostanie ukończona, odejdą transporty dalej do Dęblina. W tym celu tylna straż 16. d. p. osłoni odtransportowanie tych pociągów

Linia zajęta przez 4. armię w d,niu 10.VIII.
Gros sił 4. armii znajduje się dzisiaj na linii Kock — Borki — Ulan – Dębowica — Zbuczyn, wysunąwszy straże tylne znacznie naprzód.

11 sierpnia
Meldunek sytuacyjny wieczorny Nr 36 z dnia 11.VIII.1920 r
Dywizje 16. armii otrzymały rozkaz do dn. 10.VIII sforsować rz. Liwiec w rejonie Węgrowa i wyjść na linię rz. Kostrzyń oraz zająć rejon Łukowa. Dla osiągnięcia wyznaczonych linii dywizje zmienić mają dotychczasowe ugrupowanie tak, ażeby na linii rz. Kostrzyń (Krzna) i Łuków stanąć w porządku od północy 27., 2., 17., 10. i 8. dyw. piech. Zauważa się, że 16. armia kieruje się obecnie na zachód, sięgając południowym skrzydłem do rejonu Łukowa. Odcinek grupy mozyrskiej. Oddziały grupy mozyrskiej posuwają się nadal w kierunku płdn. zach. na linię Łuków — Kock i dalej na płd. na linię rz. Wieprz.
(…) zmęczenie z powodu marszu, stan moralny dobry. 4) Pogoda, drogi rozmiękłe z powodu burzy wczorajszej,

Przegrupowanie 4. armii.
Dotychczas stojące pod rozkazami Dow. 9#ej Dyw. piech. 32. p. p., I/ll. p. a. p. (1. i 4. baterie) 4. bateria 7. p. a. p., Dow. 1/11. p. a. p. i 1. bateria 11. p. a. c., które podporządkowują się Dtwu 14. Dyw. Piech, względnie tak stworzonemu Dow. Grupy gen. Konarzewskiego, podlegają temu Dow. pod względem taktycznym i materialnego zaopatrzenia i masze# rują wzdłuż kolei Łuków — Dęblin. W rejonie m. Wola Okrzejska — Hordzieszka pozostawiają jeden baon i jedną baterię jako tylną straż, c) 16. dyw. piech. z jednym pułkiem piech. w rejonie Przytoczno Łysobyki z artylerią w Przychody, gros dywizji w Ujazdówek — Katarzyn — Majznerzyn pozostawiając jeden baon jako tylną straż, jeden baon w Serokomla. Dtwo Dywizji Łysobyki.

Meldunek sytuacyjny popołudniowy z 12.08.1920
Straż tylna 16 Dywizji piechoty została ostrzelana dnia 11.VIII wieczorem w m. Świderki ogniem karabinów maszynowych i artylerii, pociskami gazowymi, po czym wycofała się do Wojcieszkowa, na które nieprzyjaciel już nie napierał.
Straż tylna 16.D dyw. p. stoczyła bitwę z nieprzyjacielem w rejonie Świderki (Świderek). Nieprzyjaciel w sile około 1000 ludzi ostrzeliwał własną straż tylną ogniem k.m. oraz flankującym ogniem artylerii (pociskami gazowymi), która wycofała się do Wojcieszkowa. Na Wojcieszków nieprzyjaciel od godz. 5.40 nie napierał. Ze względu na aktywne zachowanie się nieprzyjaciela jako straż tylną na dzień 12 b.m. pozostawiono w Serokomli cały 60 p.p.

(z depeszy wysłanej przez Dowództwo frontu Północnego 12.08.1920)
 11 sierpnia 16 Dywizja Piechoty miała kontakt z nieprzyjacielem tylko w rejonie Trzebieszowa, gdyż nieprzyjaciel skoncentrował oddział piechoty i kawalerii w łącznej sile około kilkuset bagnetów. Obecnie dywizja jest bez kontaktu z nieprzyjacielem i miała dojść dnia 11 b.m. z gros swoich sił do rejonu Serokomla. Straż tylna (66 p.p.) pozostała w Łukowie (…)

 

12 sierpnia

 

(Meldunek sytuacyjny poranny z 12.08.1920)
Oddziały 16. armii wykonują rozkaz zajęcia linii rz Kostrzyń (powinno być Krzny) w rejonie Łukowa, przeprowadzając równocześnie ugrupowanie jak podano w meldunku wieczornym w dnia 11.VIII
* Grupa mozyrska posuwa się naprzód w dotychczasowym kierunku – Brygada forteczna działać ma wzdłuż toru kol. Biała-Łuków

Kilkudniowa okupacja Łukowa. 57 dywizja XVI armii mozyrskiej zajęła miasto. Utworzono Komitet Rewolucyjny (Rewkom), który zarekwirował kasę miejską i maszyny do pisania. Komitet nie utrzymał się.

13 sierpnia

 

 

15 sierpnia
16 Dywizja Piechoty po otrzymaniu 15 sierpnia rozkazu o natarciu, następnego dnia miała osiągnąć rzekę Wilgę w okolicy Żelechowa-Dworni. 17 sierpnia miała odrzucić ewentualne ubez­pieczenie flankowe nieprzyjaciela i opanować szo­sę Kałuszyn—Siedlce.

21. Dywizja Górska po wyruszeniu z Kocka posuwała się dość wolno, napotykając opór wojsk rosyjskich w Serokomli i Wojcieszkowie.
Pod Wojcieszkowem podczas zaciętej walki 1/64 p.p. i Dywizji Górskiej wzięto licznych jeńców i tabory. Zginęło wtedy co najmniej dwóch żołnierzy polskich pochowanych na miejscowym cmentarzu – Eugeniusz Figurski i Edward Górecki.
Przy drodze Kock- Wojcieszków, tuż przed Wojcieszkowem znajduje się krzyż upamiętniający nieznanych żołnierzy poległych w walce z bolszewikami. Dopiero o godz. 16.00 po opanowaniu Wojcieszkowa i Serokomli marsz odbywał się bez przeszkód. Około 20.00 siły główne dywizji zajęły Świderki, Wólkę Domaszewską i Zofibór. Kolumny boczne dotarły pod Ulan i Sobole.
 W nocy cała 16 Dywizja, z wyjątkiem 1/64 p.p., który zatrzymał się w rejonie Krzywdy, stała nad rzeką Wilgą, w rejonie Żelechowa i Jarczewa.

Wieczorem Rosjanie w popłochu opuścili Łuków

17 sierpnia
O godzinie 3. rozpoczyna się dalszy marsz w kierunku północ­nym, w trzech kolumnach, na Kałuszyn— Seroczyn —Wolę Wodyńską, celem osiągnięcia toru kolejowego Warszawa—Siedlce, względnie szosy. Każdy pułk Dywizji maszerował oddzielnie, 65 p. p. na Kałuszyn,66 p. p. na Stoczek—Seroczyn, 64 zaś p. p. na Żebrak.63 p.p., jako odwód Dywizji, maszeruje w drugim rzucie, za 66 p. p. Natomiast I/64 p. p. otrzymuje rozkaz osiągnięcia Domanic. Dywizja nie spot­kała silniejszych zgrupowań nieprzyjaciela, liczne staczając tylko potyczki z oddziałami tyłowymi różnych dywizyj sowieckich i wyłapując cofające się na wschód tabory nieprzyjacielskie.

Dywizje 16 i 20 zajęły bez bojów Łuków i Siedlce.

Przyjazd do Łukowa marszałka Józefa Piłsudskiego

W Łukowie ropzoczął się pogrom Żydów. Więcej czytaj tutaj

18 sierpnia
66 p. p. 16 Dywizji pod Jagodnem, Prawdą i Borkami bierze część sztabu 169 brygady sowieckiej i tabo­rów 8, 2 i 10 dywizji strzelców sowieckich. I. ba­talion pułku zajął Stoczek, biorąc tam materiały techniczne i tabory.
Detaszowany I. batalion 64 p.p., w marszu na Domanice pod Staninem, łamiąc słaby opór nie­przyjaciela, bierze cały jego obóz z 200 podwodami, żywnością, bielizną i umundurowaniem. W dalszym marszu, pod Tuchowiczem baon natknął się na silne kolumny taborowe. Nie czeka­jąc rozkazu, kompania czołowa rzuca się natych­miast do natarcia na piechotę, szykującą się na skraju wsi do obrony. Równocześnie 2 kompania uderza na kolumny taborowe. Wkrótce opór piechoty przełamano, w taborach bolsze­wickich powstał popłoch. W rękach batalionu pozostało 150 jeńców, 270 podwód i wozów, kilka kancelaryj, jedna kasa, 32 karabiny maszynowe, 500 karabinów, 20 wozów bagażowych, jedna kuchnia połowa, 6 bryczek, 10 koni wierzchowych,40 aparatów telefonicznych, dużo amunicji i 7 ma­szyn do pisania.
W dalszym marszu przez Celiny i Wólkę, ba­talion osiągnął dnia 19 sierpnia Węgrów.
Mogiły żołnierskie

-polskie
Oprócz wymienionych wyżej mogił w Okrzei i Wojcieszkowie, groby poległych w roku 1920 znajdują się, (lub znajdowały się) w Trzebieszowie ( 1 grób, według danych z laty 30-tych – zaniedbany), w Januszówce (pod krzyżem, który był postawiony wcześniej)( w latach 30-tych w stanie złym),  w Łukowie na cmentarzu na Łapiguzie.

 

 

– bolszewickie
W Rosach znajdował się grób żołnierza rosyjskiego ( w 1930 roku w stanie złym), w Biardach (pod figurą) ( w 1930 roku w stanie bardzo złym), w Krynce przy torach (na nim krzyż z wyrytą datą 9.7.1920), (w 1930 roku w stanie średnim),

Źródła:
Jarnuszkiewicz, Lam, Błaszkowski; 16. Dywizja. Jej powstanie, organizacja i udział w walkach. W 10-cio letnią rocznicę istnienia.
Żarkowski P.; Kontrofensywa znad Wieprza
Jankiewicz W.; Zarys historii wojennej pułków polskich 1918-1920. 66 Kaszubski Pułk Piechoty
Materiały archiwalne AP Lublin
Bitwa warszawska : materiały do historii wojny 1918-1920 r. T. 2 ks. 1 cz. 2, Bitwa nad Wisłą : dokumenty.
Przybylski A.,Wojna polska 1918-1921
Lipiński W., Wojna polska : rok 1919-1920
Sikorski W., Nad Wisłą i Wkrą: studjum z polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku
Wolski Z., Łuków i Ziemia Łukowska