Dobra ziemskie Zastawie na przełomie XVIII i XIX wieku.

Właścicielami Zastawia w XVIII wieku byli Józef i Helena z Okęckich Stoińscy. Po ich śmierci na początku XIX wieku ich dobra, zarówno nieruchomości jak i ruchomości, zostały podzielone na cztery części. 15 maja 1805 roku dokonano spisania aktu notarialnego i opisano szczegółowo schedy dla spadkobierców.

Po Stoińskich dziedziczyły córki – Antonina Kłopocka, Elżbieta Gogolewska i Konstancja Witkowska. Czwarta część przypadała na dzieci czwartej, zmarłej już, córki – Angeli Szymakowskiej. Reprezentował je ojciec – Ludwik.

Szczegółowy opis obrazowo pokazuje wygląd zastawskiego dworu i zabudowań dworskich. Na podstawie wymienionych ruchomości można też wyobrazić sobie samo wnętrze głównej siedziby rodu.

I SCHEDA

Pierwsza część spadku przypadała na Antoninę Kłopocką.

Otrzymała ona stodołę o dwóch klepiskach, lamus i spichlerzyk, które znajdowały się w innej części spadku, ale w ciągu roku miały być przeniesione. Przypadała tu też karczma pod Lipniakiem, bez wjazdu, z obórką osobną. W tej zdezelowanej karczmie arendował Żyd.

Kłopocka otrzymała też ponad 72 morgi pola ornego, 8 mórg krzaków, łąki grądowe i lasy. O rozległości pól i łąk i ich oddaleniu od samego Zastawia świadczą szczegółowe opisy – pole pod Chrustami od drogi stoczkowskiej, pole od drogi stoczkowskiej ku granicy gozdowskiej,pole po drugiej stronie drogi stoczkowskiej ciągnące się ku granicy zdziarskiej, pola w Ryczyskach nad drogą do Siedlec…

Należały też do niej cztery chałupy z ich mieszkańcami – Kazimierzem Sośniakiem, Sebą Sośniakiem,Maciejem Ciukiem z rodzinami, Szczepanem Sośniakiem, Józefem Sośniakiem, Agatą Rusinową, Grzegorzem Rusiniakiem,Mateuszem Prochem i Janem Prochem.

 II SCHEDA

Ta część spadku przypadała na najstarszą córkę Stoińskich – Elżbietę Gogolewską. Po jej śmierci prawa do spadku nabył jej szwagier – Ignacy Witkowski i to właśnie on, po wydzieleniu innych części został właścicielem budynku mieszkalnego z jednej strony, izby i alkierza z drugiej, izby czeladnej i spiżarni, chlewika z drzewa tartego, stajni dla koni z drzewa bitego, starej stajni, wozowni i obory pod jednym dachem i małej stodoły. Należały tu też cztery chałupy oraz chłopi z powinnościami – Józef Żmijewski, stary Jakub Szcześniak i Błażej Przybysz z rodzinami.

Witkowskiemu przypadało też 70 mórg pól i 24 morgi łąk, oraz lasy, krzaki i zarośla.

III SCHEDA

Trzecią część spadku otrzymali dzieci Angeli Szymakowskiej reprezentowanej przez jej męża Ludwika.

Przypadł im w udziale duży dwór mieszkalny z gankiem, mający trzy izby, kuchnia naprzeciwko dworu z jedną izbą, piwnica i chlewik przy kuchni, spichlerz, stodółka stara, obory, karczma i browar oraz trzy chałupy wraz z mieszkańcami i ich daninami i  powinnościami względem dworu – Jakubem Szcześniakiem, Maciejem Szlązakiem i Maciejem Ciukowiczem z Wólki Zastawskiej z rodzinami.

Do tej części spadku należały też pola, łąki, lasy i zarośla, m.in łąki zwane Załawiec (nazwa funkcjonuje do dziś).

 

 

 

 

 

 

 

IV SCHEDA

Została ona wybrana jako pierwsza przez Konstancję Witkowską. Składała się ona z Wólki Zastawskiej, która należała do Antoniny Kłopockiej i na pewnej sumie była od dawna poddana Stoińskim. Niedawno spalił się tu dwór ze stodołą i pozostała tylko obora, dlatego też z innych części spadku miała być wydzielona odpowiednia kwota na pobudowanie brakujących budynków. Należały tu też trzy chałupy z Szymonem Kowalczykiem, Józefem Ciachem i Stanisławem Ciachowiczem wraz z rodzinami.

Ponad 470 mórg pól, krzaków i lasów rozciągały się we wszystkich kierunkach wokół Wólki i Zastawia – m.in pole dworskie pozastodole zwane od Żdżaru ciągnące się, łąka od granicy celińskiej, łąka przy granicy żdżarskiej w końcu lasu Jarząbek leżąca, pole Jarząbek, jeziorko czyli błotko nieużyteczne w końcu granicy Dąbia, łąki z wodą na granicy Celin od Zastawia oderwane zwane gołe łąki, las zwany bor wielki wydzialony od dóbr kameralnych Jagodnego i Zdzaru.

W masie spadkowej znalazły się nie tylko nieruchomości ale też ruchomości, zwierzęta, meble a nawet przedmioty osobiste Józefa i Heleny Stoińskich.

I tak podziałowi spadkobiercy otrzymali do podziału 2 konie,  6 krów,  5 świń, 3 cielęta,  13 owiec, a także żyto, pszenicę, jęczmień, tatarkę, rzepak, w korcach lub garncach.

Niezwykle ciekawie przedstawia się spis przedmiotów codziennego użytku i przedmiotów osobistych należących do dawnych właścicieli Zastawia. Na jego podstawie możemy sobie wyobrazić jak wyglądało życie codzienne jednych z bogatszych ludzi na podłukowskiej wsi przełomu XVIII i XIX wieku. Wiemy jak się ubierali, jak spożywali jedzenie, jak wyglądało wnętrze dworu…

Niektóre z ruchomości w schedzie po Stoińskich:

• z miedzi
  • rondelek miedziany, misa obręczona, stolnica,
  • miednica do umywania
  • kociołek do piwa
• z cyny
  • łyżki, talerze, butelki
  • kubek, lichtarz, szczypce do świec
  • półmiski, salaterki
• odzież i pościel
  • salopa na wacie, stare koszule, fartuchy, używany obrusek, stare prześcieradła, pończochy, stara pierzyna
  • suknia, stara salopa, cztery stare koszule, fartuchy, chustka muślinowa, stare prześcieradła, pończochy męskie
  • suknia atłasowa szara
  • salopa atłasowa czarna
  • stare koszule
  • pikowana kołdra
  • czepki
  • spódnice
  • chustki jedwabne
  • szlafrok
  • dwie pary trzewików skórzanych
  •  
• obrazy
  • portret króla Poniatowskiego
  • portret Karczewskiego
  • portret Grabianki
  • portret Niszczyckiej
  • portret Opackiej
• meble
  • szafa z drzwiczkami, skrzynia z zawiasami
  • stara kanapa płócienna
  • stolik olszowy
  • komoda z trzema szufladami
  • kuferek skórą obity
  • cztery łóżka
  • stolik suknem obity
• inne
  • szkaplerz po Józefie Stoińskim
  • dzbanuszek do kawy kamienny
  • talerz fajansowy
  • kowadło
  • kleszcze kowalskie
  • kulbak ze strzemionami, puszorki,
  • zegar ścienny