Posłowie powiatu łukowskiego na Sejm Ustawodawczy 1919-1922

Sejm Ustawodawczy,  powołany dla uchwalenia Konstytucji II Rzeczypospolitej, rozpoczął swoje obrady 10 lutego 1919 roku. Pod koniec kadencji liczył 446 posłów – dwóch z nich pochodziło z powiatu łukowskiego.
 Podczas wyborów do sejmu powiat łukowski i garwoliński zostały połączone w jeden okręg wyborczy nr 19,w  którym uprawnionych do głosowania było 119 tys. 916 osób. W wyborach wzięło udział 97 tys. 58. 
Na posłów kandydowali ( z terenu powiatu łukowskiego):
–  listy narodowców ks. Karol Dębiński z Łukowa,
– z listy PSL „Wyzwolenie”- Feliks Winiarczyk z Trzebieszowa, Władysław Grądek z Hordzieży
– z listy bezpartyjnych małorolnych- Walerian Górski ze Szczygłów Górnych, Ferdynand Domański z Dminina, Jan Kaczor ze Zgórznicy, ks. Józef Makarewicz z Trzebieszowa,
– z listy Polskiej Partii Socjalistycznej- Władysław Więckowski z Łukowa, Mateusz Osiecki z Zalesia, Feliks Honik z Sienciszaki I, Bolesław Jasiński z Łukowa, Bolesław Laskowski z Łukowa
– z listy Żydowskiego Zjednoczonego Komitetu Wyborczego i Partii Ludowej Żydowskiej – Szyja Halpern ze Stoczka,
– z listy Żydowskiej Partii Socjaldemokratycznej „Bund” – Bencion Skórke z Łukowa, Moszek Artman z Łukowa, Szloma Rubinsztejn z Łukowem
– z listy Niemieckiego Stronnictwa Ludowego – Wilhelm Gliński z Aleksandrowa, Konstanty Mauer z Łazów, Ferdynand Neuman – z Łazów
– z listy grupy wyborców bezpartyjnych Narodową pow. łukowskiego – Jan Drabarz z Toczysk, Michał Kiełczykowski z Gozdu, Edward Grzybowski z Ciechomina

W okręgu wybrano sześciu posłów: trzech z Narodowego Zjednoczenia Ludowego (endecji) i trzech z Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”.

Na NZL  padły 44 tys. 304 głosy, na PSL „Wyzwolenie” 40 tys. 376. 
Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”wprowadziło z okręgu 19 trzech posłów:
– Stanisława Osieckiego – z Warszawy
– Feliksa Winiarczyka – z Trzebieszowa
– Walerego Kuracha – z Sulbin Dolnych

NZL miało trzech posłów:
– Waleriana Górskiego – ze Szczygłów ( pod koniec kadencji PSL Piast)
– Władysława Opalę z Żelechowa
– Stanisława Chaniewskiego z Rowów k. Garwolina ( pod koniec kadencji  Klub Pracy Konstytucyjnej)

***

Walerian Górski – ur.14 kwietnia 1879 roku w Rozwadowie. Mieszkał w Szczygłach Górnych. Był rolnikiem, organizatorem i prezesem Ochotniczej Straży Pożarnej. W 1918 roku został mianowany Radcą Stanu. 
Jego biografię prezentuje  Zorza 31/1918

Włościanin, mieszkaniec wsi Szczygły Górne, gm. Łuków. ur. w r.1879 we wsi Rozwadów, gm. Ulan, ziemi Łukowskiej, pochodzi drobnoszlacheckiej rodziny. Jest samoukiem. Gospodaruje obecnie na 14 morgach gruntu. W pracach społecznych zawsze brał i bierze żywy udział. Jak wszechstronną i wytężającą jest ta praca, a otem świaczy szereg piastowanych godności, z których każda jest wyrazem wykonywanej pracy. Był więc Górski pełnomocnikiem gminy, członkiem gminnego komitetu obywatelskiego, prezesem rady gminnej,  członkiem zarządu rady powiatowej, członkiem sejmiku powiatowego,  prezesem kółka rolniczego w Zofiborze, członkiem zarządu okr. Związku Kółek roln., prezesem zarządu straży ogniowej w Szczygłach górn.i in. W pracy tej – jak sam mówi – przyświeca mu zasada by „kierowano się bezwględną sprawiedliwością i poczuciem miłości braterskiej”. 
W pracy politycznej bierze od dawna żywy udział. Dola Podlasia leży mu głęboko na sercu; jest jej niezmordowanym orędownikiem. W Radzie Stanu, do której wszedł z nominacji, jako cieszący się zaufaniem szerokich kół ludności na Podlasiu, wniósł między innemi, interpelację w sprawie stosunków na Podlasiu i w sprawie wycinania lasów

Jego działalność krytycznie przedstawia Myśl Niepodległa

Do naszego sejmu suwerenno-parcelacyjnego wyszedł z urny powiatu łukowskiego poseł Walerjan Górski, piastowiec, a jakże, mąż wpływowy, bo gdy na sejmiku podniesie niechcący ołówek w górę, to chłopi jak jeden mąż głosują „za”, a gdyprzypadkiem opuści w dół, to plemię piastowskie głosuje „przeciw”. Dzięki jego patrjotycznym opuszczaniom w dół ołówka odrzucono z budżetu na rok bieżący takie pozycje jak pomoc dla inwalidów wojennych, jak pomoc dla weteranów powstania 1863 roku, jak fundusz na preparandę szkolną i na ochronki. Na jednym z zebrań sprawozdawczych konsekwentny ten mówca powiedział, że „panowie dlatego są przeciwni reformie rolnej, że jak chłop będzie miał mało ziemi, to będzie biedny, a jak będzie biedny, to nie będzie się miał za co uczyć, a jak będzie ciemny, to panom łatwo go będzie na pasku prowadzić”. Za czasów okupacji niemieckiej obecny pan poseł piastował godność członka byłej Rady Stanu. W owym mnie więcej czasie, bardzo dbając o to, abyśmy wobec Teutonów wywiązywali się sumiennie z dostaw nakazanych, wystosował list do urzędu powiatowego w Łukowie, w którym doniósł, że siądiad jego Polkowski, nie odstawił wszystkiego zboża i nie wykazał całkowitego obszaru zasadzonych ziemniaków. Ludzie myślący niepolitycznie powiadali, że Górski zrobił to wtedy na korzyść Niemców, a na niekorzyść Polski, że była to zwyczajna denuncjacja, i że to było fe! Ale ludzie, którzy wówczas mieli myśleć politycznie, głosili, że każda krowa oddana Niemcom poprawia nasze położenie. Teraz naturalnie położenie się zmieniło i  zmieniła się polityka. A przeto nic nam o tym niewiadomo, by pan poseł powiadamiał urząd polski którzy chłopi nie wywiązali się z dostaw kontyngensowych

Podczas posiedzeń sejmu poruszał sprawy związane z powiatem łukowskim:
– na posiedzeniu 11 marca 1919 roku złożył wniosek w sprawie wydzielenia 300 morgów gruntu z majątku majorackiego starostwa powiatu łukowskiego na założenie fermy wzorowej
– interpelował w sprawie niesprawiedliwego rozkładu i ściągania podatku od zysków wojennych w powiecie łukowskim
– zgłaszał lekceważenie przez lekarza powiatowego dr. Kiernickiego badania meldowanych przez wójtów chorób
– interpelował w sprawach niewywiązywania się starostów łukowskiego i garwolińskiego z przepisów ustawy aprowizacyjnej
– zajął się sprawą pastwienia się przez wojsko nad ludnością Osiecka
– był jednym z posłów składających wniosek o zwolnienie z wojska jedynaków i żywicieli rodzin. 
– interpelował w sprawie nierównego przydziału nafty

W listopadzie 1918 roku wybrany do ZG PSL.

Przed 1927 rokiem wyprowadził się do Karnowa w okolice Nakła.
 Zginął w 1939 roku zamordowany przez Niemców.

***

Feliks Winiarczyk –

Biografia Feliksa Winiarczyka spisana przez prawnuczkę Małgorzatę Szczygielską

Syn Jana Winiarczyka i Ewy z Nowików. Urodził się 30 maja 1867 w Trzebieszowie, gdzie prowadził gospodarstwo rolne o powierzchni 46 mórg.

W dzieciństwie wraz z braćmi pomagał rodzicom w gospodarstwie. Pisać i czytać nauczył się w domu. Dobrze znał język rosyjski i gdy po niedzielnych mszach św. w Trzebieszowie czytano w tym języku rozporządzenia carskie, które mieszkańcy wsi powinni przyjąć przez podniesienie ręki, Feliks szybko je tłumaczył, czym niejednokrotnie powodował odmowę zatwierdzenia rozporządzeń przez chłopów. Jako prowodyr tych buntów, Feliks nie raz miewał kłopoty z władzami zaborczymi.

Podobnie jak starszy brat Aleksander, Feliks był aktywnym członkiem ruchu ludowego i sympatykiem „Zarania”. Jeszcze w czasach zaborów organizował spotkania dla mieszkańców Trzebieszowa, gdzie dyskutowano o sytuacji społeczno-politycznej i omawiano aktualne sprawy i zarządzenia. Kolportował w gminie nielegalne pisma i gazety, za co niekiedy bywał karany pozbawieniem wolności przez władze zaborcze. I tak ukarano go najpierw dwoma tygodniami więzienia rosyjskiego za kolportaż „pism niecenzurowanych”, a w 1916 r., za rozpowszechnianie „Gazety Ludowej”, pięcioma dniami więzienia z wyroku niemieckiego sądu polowego.

Pierwszą partią, do której przystąpił, było Polskie Stronnictwo Ludowe. W dniach 11-13 czerwca 1916 r., jako prezes Zarządu Powiatowego PSL, reprezentował powiat łukowski na walnym zjeździe PSL w Lublinie, gdzie został zaproszony do prezydium. Od grudnia 1916 r. do lutego 1919 r. pełnił funkcję prezesa okręgu PSL „Wyzwolenie” powiatu łukowskiego. Utrzymywał kontakty z naczelnymi władzami PSL, o czym świadczy wykupienie przez niego części udziałów spółki wydawniczej „Wyzwolenie”. W 1918 r. redakcja ta wymieniała go pośród swoich autorów i współpracowników. Był też członkiem Wydziału Sejmiku Powiatowego w Łukowie. W listopadzie 1918 r. przebywał w Łukowie, nawołując mieszkańców tego miasta do rozbrajania Niemców.

Gdy w 1919 r. odbywały się wybory do Sejmu Ustawodawczego, pierwszego po odzyskaniu niepodległości, Feliks Winiarczyk kandydował z listy Nr 2 PSL „Wyzwolenie”, na której otrzymał pierwsze miejsce. Po zwycięskich wyborach uzyskał mandat posła z okręgu wyborczego Nr 19 (Łuków i Garwolin). Jedna z jego pierwszych interpelacji poselskich, złożona dnia 28 marca 1919 r. wraz z kolegami z klubu PSL do Ministerstwa Komunikacji, dotyczyła prośby o budowę stacji kolejowej Szaniawy II „z powodu dużej ilości pasażerów, którzy się zgłaszają na przystanek Szaniawy II”, jak również o „przeniesienie bocznicy z I Szaniaw do II Szaniaw dla ładowania i wyładowywania towarów, których przewidziany duży przywóz i wywóz”. W latach 1919-1922 był członkiem Komisji Robót Publicznych. Współtworzył również konstytucję marcową.

W marcu 1920 r. Feliks oficjalnie przeszedł do partii PSL „Wyzwolenie”. W jego domu w Trzebieszowie bywali działacze ludowi: Maksymilian Malinowski, Irena Kosmowska, Jadwiga Dziubińska, Paweł Chadaj czy minister Stanisław Thugutt. Feliks znał się osobiście z marszałkiem Piłsudskim, o czym wspominał w rozmowach z rodziną. W powiecie łukowskim był czołowym działaczem „Wyzwolenia”, m.in. wraz z nauczycielem Stanisławem Kruczkiem.

Oprócz działalności politycznej Feliks udzielał się na różnych polach działalności społecznej. Był prezesem spółdzielni mleczarskiej w Trzebieszowie, prezesem straży ogniowej, członkiem Wydziału Sejmiku w Łukowie, członkiem spółki rolniczo-handlowej i sklepu spożywczego, założycielem Kasy Stefczyka oraz wiceprezesem Związku Kółek Rolniczych w Łukowie. Wraz z żoną Michaliną i bratem Aleksandrem przez wiele lat śpiewał w chórze kościelnym, gdzie występował jako tenor solista. Przyczynił się do organizacji szkoły w Trzebieszowie, do której ściągnął nauczyciela, co zapoczątkowało rozwój szkolnictwa na terenie Trzebieszowa. W 1922 r., dzięki staraniom Feliksa, szkoła otrzymała nowe locum w dworze pozostałym po parcelacji folwarku.

Energiczna działalność społeczna Feliksa Winiarczyka przysporzyła mu wielu wrogów w środowisku lokalnym, zwłaszcza w kręgach ziemiańskich i kościelnych. I tak proboszcz Trzebieszowa, ks. Antoni Surracki, uskarżał się w 1920 r. do władz Kurii Diecezjalnej, że „Trzebieszów został opanowany przez partię „Wyzwolenie”, która ze swoim posłem rządzi miejscowym sklepem, mleczarnią, kółkiem rolniczym, organizacjami młodzieży”. Posła negatywnie sportretowała też mieszkająca w sąsiedztwie Trzebieszowa Helena Mniszek w powieści „Sfinks”.

W 1928 r. Feliks ponownie kandydował do ciał ustawodawczych RP, tym razem do Senatu RP II kadencji. Został wybrany z listy Nr 36 PSL „Wyzwolenie” okręgu wyborczego Nr 26 (woj. lubelskie). Jako senator w latach 1928-1930 pracował w Komisji Gospodarstwa Wiejskiego.

Po wygaśnięciu mandatu senatorskiego Feliks nie zrezygnował z działalności społecznej. Był inicjatorem i pomysłodawcą planu melioracji Trzebieszowa, zwanego Spółką Wodną, w co zainwestował znaczne sumy pieniężne. Niestety, w czasie realizacji projektu mieszkańcy Trzebieszowa wycofali się z przedsięwzięcia, a sąd nakazał pokrycie przez pomysłodawcę wszystkich kosztów, związanych z niezrealizowanym projektem. Przegrany proces i pogarszający się stan zdrowia sprawiły, że wycofał się z aktywnego życia społeczno-politycznego. Zmarł 9 marca 1934 roku w wieku 67 lat. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu w Trzebieszowie.

Poseł z Trzebieszowa złożył interpelację w sprawie budowy stacji Szaniawy II na linii kolejowej Warszawa – Brześć.

„Interpelacja posła Feliksa Winiarczyka i towarzyszy klubu PSL do Ministerstwa Komunikacji
Z powodu dużej ilości pasażerów, którzy się zgłaszają na przystanek Szaniawy II na Warszawski Brzeskiej linji, pożadane jest by Ministerjum przystąpiło do budowy stacyj kolejowej i ustanowiło bileta po cenach nominalnych, jak również pożądane dla danej okolicy przeniesienie bocznicy z I Szaniaw do II Szaniaw dla władowania i wyładowywania towarów, których przewidziany duży przywóz i wywóz towarów. Wnioskodawca F. Winiarczyk”

W 1928 roku z tej samej listy został senatorem II kadencji.

Feliks Winiarczyk zmarł w 1934 roku. Został pochowany na cmentarzu w Trzebieszowie.

Zdjęcia i biografia posła i senatora Feliksa Winiarczyka udostępnione przez prawnuczkę Małgorzatę Szczygielską. Dziękuję bardzo 🙂