Zapomniani powstańcy – Walenty Oleszkiewicz

Walenty Oleszkiewicz urodził się 30 stycznia 1847 w Sobisce. Jego rodzicami byli owczarz Andrzej Oleszkiewicz i Franciszka Kołodziejczyk.

„Działo się w Mieście Adamowie dnia trzydziestego stycznia tysiąc osiemset czterdziestego siódmego roku, o godzinie trzeciej z południa. Stawił się Andrzej Oleszkiewicz owczarz w Sobiesce zamieszkały lat dwadzieścia cztery mający, w obecności Szymona Bryguły lat trzydzieści i Jana Wachnika lat dwadzieścia pięć mających włościan w Sobiesce zamieszkałych i okazał nam dziecię płci męskiej urodzone w Sobisce dnia trzydziestego miesiąca i roku bieżącego o godzinie czwartej z południa z iego małżonki Franciszki Kołodziejczychy lat dwadzieścia mającej. Dziecięciu temu na Chrzcie świętym odbytym w dniu dzisiejszem nadane jest imię Walenty, a rodzicami chrzestnemi byli Szymon Bryguła i Helena Kołodziejczykowa. Akt ten stawiającemu i świadkom został przeczytany, przez nas podpisany, gdyż pisać nie umieją
X Szymon Grzymała Kanonik Podlaski”

Nazwisko przodków Walentego ulegało na przestrzeni lat przeobrażeniom – od Leskowicz, Leskiewicz, Leśkiewicz do Oleszkiewicz
Trudno dziś ustalić wszystkie szczegóły biografii przyszłego powstańca. Z pewnością dzieciństwo i młodość spędził w Sobisce. Nie wiadomo w jaki sposób trafił do partii powstańczej, w której walczył w zwycięskiej bitwie pod Żyrzynem.

W bitwie pod Żyrzynem powstańcy styczniowi w sile około 1800 piechurów i 200 kawalerzystów starli się z 500 żołnierzami carskimi posiadającymi 2 działa.
Patrol powstańczy przedzierający się  przez trasę warszawsko-lubelską przejął depeszę mówiącą o rychłym przechodzeniu przez stację pocztową w Żyrzynie konwoju wojskowego z ponad dwustoma tysiącami rubli. Generał Kruk podjął decyzję o zaatakowaniu oddziału carskiego.
Rankiem 8 sierpnia 1863 roku oddział porucznika Laudańskiego został zaatakowany przez liczniejszy ale słabiej uzbrojony oddział Heidenreicha Kruka. Początkowo uderzenie wywołało ogromny chaos. Rosjanie po uporządkowaniu szyku zacięcie bronili wozów pocztowych. Po trwającej kilka godzin walce ustąpili z placu boju.
Straty Rosjan wyniosły, według polskich danych, 181 zabitych i 282 wziętych do niewoli (w tym 132 rannych). Zabitych zostało też 10 powstańców, a 50 zostało rannych. Polegli zostali pochowani w masowych grobach przy szosie. Po bitwie część żołnierzy carskich przeszła na stronę powstańców, inni zostali wypuszczeni po złożeniu przysięgi, że nie będą walczyć przeciwko Polakom.
Powstańcy zdobyli około 400  karabinów i 140 tys. rubli, które zasiliły oddziały działające na Podlasiu i Lubelszczyźnie.

Po powstaniu styczniowym Walenty Oleszkiewicz osiadł w Krzówce, gdzie był służącym. W 1869 roku poślubił Antoninę Wojciechowską córkę gospodarzy  z Adamowa. W akcie ślubu Walentego miejscem jego urodzenia i zamieszkania rodziców jest Zarzyk. Trudno mi dziś zlokalizować tą miejscowość. Być może była to nazwa zwyczajowa wsi w parafii Adamów.

Walenty i Antonina zamieszkali w Adamowie, gdzie rodziły się ich dzieci: Szymon w 1870 (w akcie chrztu Walenty zapisany jako „Leszkiewicz”), Jan ( ur.1872, zm. 1874), Katarzyna (1875),Michał (1877), Paweł (1880),Jakub (1882), Piotr (1884), Tomasz (1888).

Walenty Oleszkiewicz widnieje w spisie Oficerów Weteranów, uczestników Powstania Narodowego z 1923 i 1925 roku.

 

Powstaniec z Adamowa zmarł  w styczniu 1933 roku i został z honorami pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym.

Dziś z pewnością nieliczni wiedzą czy pamiętają o przeszłości Walentego Oleszkiewicza powstańca styczniowego walczącego pod Żyrzynem i pochowanego w rodzinnym grobie w  Adamowie.