Dwór – Wesołówka
HISTORIA MAJĄTKU
W drugiej połowie XVII wieku majątek był w posiadaniu Wilczewskich, którzy odbudowali dwór w latach 1665-73. Budynek uzyskał solidną podwalinę i odnowioną fosę, co miało związek z niedawnymi wojnami. Zachowane do dziś solidne piwnice pochodząprawdopodobnie ztego okresu. Dwór był prawdopodobnie drewniany jednak na solidnych podwalinach.
Na początku XVII wieku majątek należał do Kuropatnickich, a następnie do Załuskich. Kolejnymi właścicielami byli Osieccy, którzy rozebrali drewniany dwór i zbudowali nowy murowany. W 1846 roku wokół głównego budynku dworu było już osiem innych budynków.
Dwór powstał na fundamentach domu Wilczewskich. Był murowany i kryty dachówką. W 1856 w wyniku pożaru spłonęły trzy czworaki, kilka drewnianych zabudowań, stodoła, młyn i karczma z zajazdem.
Mniej więcej w tym czasie dobra Stanin przeszły na własność Lucjana Kobylskiego. Prawdopodobnie to on wzniósł istniejącą do dziś oficynę i odnowił większość zabudowań.
W wyniku działań zbrojnych Powstania Styczniowego ( bitwa pod Staninem 14 marca 1863) dwór został poważnie zniszczony a majątek uległ parcelacji w wyniku reformy uwłaszczeniowej.
Kolejną właścicielką została na krótko Lidia Klimkiewiczowa z Dąbrowskich, która w 1865 sprzedała dwór Stanisławowi Pac-Pomarnackiemu. Rodzina Pac-Pomarnackich była ostatnimi właścicielami majątku Stanin.
W latach 1865-80 Stanisław i Magdalena Pac-Pomarnaccy odbudowali dwór i zabudowania do niego należące. Architektem dworu był A.Schuch z Warszawy.
W wyniku separacji dwór przeszedł na własność Magdaleny Pac-Pomarnackiej ( 1875) a następnie, w 1886 jej dzieci: Józefy Kosińskiej, Zofii Prochydyskiej i Władysława Pac-Pomarnackiego. Władysław odkupił od sióstr ich cześć i stał się faktycznym właścicielem dóbr Stanin. Po jego śmierci przeszły one w ręce jego dzieci a następnie wnuków.
Ostatnim właścicielem dworu został Stanisław Pac-Pomarnacki, który do 1941 roku mieszkał w Staninie. Po zawierusze wojennej wrócił do Stanina w 1946 roku.
4 stycznia 1951 otrzymał od Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Łukowie nakaz opuszczenia dóbr Stanin. 2 dni później wraz z żoną opuścił rodzinny majątek i przeniósł się do Warszawy.
Fotografie i ryciny z prezentacji uczniów Zespołu Szkól w Staninie:
„Stanin przed i podczas II Wojny Światowej” i „Stanin dawniej i dziś”
Zdjęcia i ryciny pochodzą z książki A.Redzika „Gdzie szumiące topole”
HISTORIA POWOJENNA
Dwór pomimo zniszczeń wojennych i drobnych przekształceń dachów i wnętrz dotrwał we względnym stanie do lat sześćdziesiątych wieku XX. W latach 1930 -1950 funkcjonowała w nim szkoła, następnie punkt skupu żywca i skład pasz. Oficynę zamieszkali miejscowi rolnicy, a wiązownia służyła za magazyn. W maju 1957 roku dwór w Staninie z ziemnym tarasem i fosą „jako przykład budowli sięgającej swymi początkami XVII wieku” został uznany za zabytek. Podjęta w latach 80 – tych przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Siedlcach decyzja o pilnym wykonaniu kompleksowego badania historycznego, archeologicznego i architektonicznego, dokumentacji pomiarowej, badawczej oraz koncepcji zagospodarowania dworu, oficyny i wozowni była ze wszech miar słuszna. Był to ostatni moment gdzie była jeszcze możliwość wykonania tych prac i przygotowania dokumentów do robót remontowych.
Opracowana w wyniku nadań i pomiarów „koncepcja programowo – przestrzenna adaptacji zespołu dworskiego w Staninie na Gminny Ośrodek Kultury” – zostaje przychylnie przyjęta przez władze miejscowe i służby konserwatorskie. Równocześnie opracowany zostaje „Projekt Techniczny zabezpieczenia dworu” w zakresie architektury konstrukcji. Wydaje się, że wreszcie może zaczną się prace remontowe przy dworze. Tymczasem obiekt jest własnością Skarbu Państwa i niestety, brak środków finansowych wstrzymuje na następne lata jakiekolwiek działania. W czerwcu 1990 roku Urząd Gminy w Staninie wnioskuje do Wojewódzkiego Konserwatora w Siedlcach o wyrażenie zgody na lokalizację na terenie zespołu dworskiego w Staninie Ośrodka Zdrowia z apteką, oraz 8 rodzin. Dodatkowo miała stanąć na tym terenie oczyszczalnia ścieków. Pomysł nie znalazł akceptacji urzędu konserwatorskiego, który wskazał na niesłuszność zamierzeń, konieczność ratowania zabytkowego zespołu i znalezienie właściwej funkcji użytkowej dla zachowanych obiektów. Następnie pojawiają się propozycje sprzedaży zabytkowego zespołu, o których wiadomość dociera do prawnych spadkobierców nieruchomości.
W lutym 1992 roku potomkowie Pac – Pomarnackich składają zastrzeżenia do procedury sprzedaży, wnosząc o uwzględnienie ich roszczeń do majątku. W sierpniu 1992 roku Wojewódzki Konserwator Zabytków na wniosek Urzędu Rejonowego w Łukowie wyraża zgodę na wykorzystanie dworu, oficyny i stajni wraz z przyległym terenem parku na cele mieszkalno – rekreacyjne i rekreacyjno – wypoczynkowe, zastrzegając, że niezbędne jest niezwłoczne wykonanie prac zabezpieczających i remontowych. Postanowienie konserwatorskie zostaje uchylona decyzją Generalnego Konserwatora Zabytków w Warszawie, a postępowanie w sprawie zostaje umorzone. Trwały dyskusje nad dalszymi losami dworu, który stał pusty i stopniowo niszczał, mury zaczęły się rozpadać, zniknął dach, wilgoć i czas zniszczyły ściany budynku i architektoniczne detale.
Przy ruinach dworu znajdują sięresztki parku z XVIII wieku. Resztki drzewostanu pochodzą z XIX wieku. Park jest położony nad rzeką Wilkojadką i ma założenie wodne w postaci stawu z wyspą pośrodku. Powierzchnia wynoci ok. 4 ha. Założenie parku jest dziś nieczytelne.
Dodaj komentarz