W dawnym szlacheckim folwarku – Wojcieszków

Na przełomie XVIII i XIX wieku dobra Wojcieszków należały do Suchodolskich – powstał wtedy pałac z alejką dojazdową. W latach 20. XIX wieku były tu: gorzelnia, cegielnia, tartak i młyn. Od Suchodolskich dobra nabył hrabia Plater. Pod koniec XIX wieku powstał  park i spichlerz, a pozostałe zabudowania dworskie na początku XX wieku.W skład części gospodarczej wchodziły trzy podwórza z zabudowaniami
W 1944 roku w wyniku reformy rolnej majątek rozparcelowano – część trafiła do rąk prywatnych, a część na własność Gminnej Spółdzielni w Wojcieszkowie. Inwentaryzacji budynków dokonywano co najmniej dwukrotnie – w latach 80. i 90. XX wieku. Już wtedy ich stan był średni, lub zły, a niektóre z nich nie istniały.

Park i folwark w Wojcieszkowie

Część rezydencjalna utworzona była z parku założonego na planie czworoboku, z główną aleją przechodzącą w taras widokowy, na którym posadowiony był nieistniejący już pałac. Wiodła do niego dojazdowa aleja lipowa.  W tej części mieścił się też sad i ogród warzywny.
W parku znajdował się kopiec widokowy (2),

Kopiec widokowy. Rok 1985

posągi, których miejsc nie da się dziś ustalić

Kalendarz Illustrowany na rok 1877

oraz lodownia (3).

Część gospodarcza składała się z trzech podwórzy.
Podwórze I – mieściło się przy południowo-zachodnim skraju parku.

Widok z II na I podwórze. Fot. M.Andrałojć, 1994

Była tu I obora (4),

Obora I. Fot. M.Andrałojć, 1994

na wprost niej II obora (5), a na ścianie zachodniej, przy drodze – spichlerz (6).

Spichlerz.. Elewacja frontowa. Fot. M.Andrałojć, 1994

Podwórze II – usytuowane było na północny zachód od pierwszego i przy zachodniej granicy parku

II podwórze – widok z północnego-wschodu. Fot. M.Andrałojć, 1994

Widok II podwórza od strony I podwórza. Fot. M.Andrałojć, 1994

– między podwórzami mieścił się budynek szkoły (7), w którym w okresie między wojennym mieściło się mieszkanie furmana i szofera.

Szkoła – elewacja frontowa. Fot. M.Andrałojć, 1994

Na osi wschód-zachód wybudowano rządcówkę (8), dalej, wzdłuż osi północ-południe chlewnia-owczarnia (9), czworak I (10) i kuchnię (11). 

Chlewnia-owczarnia. Fot. M.Andrałojć, 1994

Na północ od rządcówki była rymarnia (12)

Rymarnia. Fot. M.Andrałojć, 1994

i drewutnia (13),

Drewutnia – elewacja północno-zachodnia. Fot. M.Andrałojć, 1994

a dalej stajnia koni cugowych (14).

Stajnia koni cugowych. Fot. M.Andrałojć, 1994

Podwórze III – usytuowane około 750 metrów na południowy wschód od I, przy polnej drodze do Woli Bobrowej.
Zasadniczym elementem tego podwórza była gorzelnia (15), w południowym narożu. Wzdłuż tej samej osi zbudowano czworak II (16),

Piwnice zniszczonej części II czworaka. Fot. M.Andrałojć, 1994

Zachowana część czworaka II. Fot. M.Andrałojć, 1994

stelmacharnię (17), Kuźnię (18). Północno-zachodnią ścianę zajmował dom kowala i stelmacha (19), a północno-wschodnią obora III (20). Na środku znajdowała się studnia (21). Przy południowo-zachodnim narożu był dom gorzelanego (22)

Dom gorzelanego. Fot. M.Andrałojć, 1994

i po przeciwnej stronie drogi magazyn spirytusu (23). Kolonię mieszkalną tworzyły, nieistniejace już w 1994 roku dwa czworaki.

Podwórze I

Spichlerz z 4 ćw. XIX wieku i 1917 roku. Zbudowany przez hrabiego Platera. Po reformie rolnej własność Funduszu Ziemi, od 1952 użytkowana przez spółdzielnię produkcyjną, następnie przeszła na własność Gminnej Spółdzielni w Wojcieszkowie, użytkowany jako magazyn zbóż i nasion. Do północnej ściany dobudowany sklep

Elewacja zachodnia i południowa Fot. M. Trzewik, 1982 Elewacja wschodnia. Fot. M. Trzewik, 1982 Elewacja północna. Fot. M. Trzewik, 1982 Elewacja północna Fot. M. Trzewik, 1982

Podworski budynek mieszkalno-administracyjny z początku XX wieku.
Mieściła się w nim szkoła ( w części południowej) i mieszkania nauczycieli ( w części północnej). Później zamieszkany przez pracowników majątku hrabiego – furmana i szofera. W 1944 roku w wyniku reformy rolnej przeszedł na własność Państwowego Funduszu Ziemi.

Widok od północy, Fot., M. Trzewik, 1981

Podwórze II
Rymarnia
Wybudowana około 1927 roku.
Po wyzwoleniu mieszkała tu przez rok żona rymarza – Karpińska.
Od 1945 obiekt użytkowany przez Annę Wierzbicką.
Budynek zlokalizowany był na terenie dawnego folwarku, w jego bliskim sąsiedztwie znajdowała sie palarnia i dawna rządcówka.

Elewacja południowa i zachodnia. Fot. M. Trzewik, 1981 Elewacja północna i wschodnia. Fot. M. Trzewik, 1981

Drewutnia z około 1927 roku.
W latach 80. XX wieku użytkowana przez właściciela jako skład ziarna.
Budynek murowany z cegły ceramicznej ażurowo.  Dach kryty dachówką ceramiczną wyrabianą w dobrach Platerów w Konstantynowie na Podlasiu

Fot. M. Trzewik, 1981 Fot. M. Trzewik, 1981

Stajnia z początku XX wieku, przeznaczona dla koni cugowych.

Po reformie rolnej, do 1952 użytkowana przez miejscową spółdzielnię produkcyjną jako obora. W 1952 roku przeszła na własność Gminnej Spółdzielni w Wojcieszkowie i była użytkowana jako magazyn nawozów sztucznych. Początkowo miała dwa rzędy stoisk dla zwierząt i korytarz pośrodku, klatki z desek i żłoby z żelaza. Dyżurka z kuchnią i trzy szorownie. W 1928 roku jedną z nich przerobiono na garaż.

Stajnia. Fot. M. Trzewik, 1981 Stajnia. Fot. M.Trzewik

Podwórze III
Dom gorzelanego
Podworski budynek administracyjno-mieszkalny, pobudowany przez hrabiego Platera na początku XX wieku. Na południe, po drugiej stronie drogi stała gorzelnia, która spłonęła w 1905 roku. Została odbudowana po I wojnie światowej. Przy gorzelni stał magazyn spirytusowy, który w okresie okupacji został spalony przez partyzantów. W 1980 roku, właściciel – Urząd Gminy w Wojcieszkowie – sprzedał ruiny magazynu na budulec.
Gorzelnia pracowała do 1939 roku, a później, w czasie okupacji na potrzeby Niemców. Po reformie rolnej budynki przeszły na własność Państwowego Funduszu Ziemi.

Widok od północnego zachodu. Fot. A. Wojciechowski, 1981 Widok od południa, fot. M. Trzewik, 1981 Ściana szczytowa od zachodu. fot. M. Trzewik, 1981

Podworski budynek administracyjno-mieszkaniowy
Postawiony przez hrabiego Platera na początku XX wieku.
Pierwotnie na parterze znajdowały się kancelaria rzadcy i asystentów; na pietrze pokoje dla gości i mieszkania pracowników nie posiadających rodzin. Wszyscy lokatorzy, którzy mieszkali w budynku w 1983 byli byłymi pracownikami majątku Platerów. Pierwotnie we wszystkich pomieszczeniach znajdowały się kaflowe piece grzewcze. Istniały trzy trzony kuchenne, wybudowane dopiero około 1947 roku. Przed wojną mieszkańcy stołowali się w pałacu.Budynek wykonany z cegły ceramicznej pochodzącej z własnej cegielni w Wojcieszkowie.  Tynkowany, z wyjątkiem części narożnych. Przy ścianie szczytowej i północnej duża przybudówka z cegły i ganek. Dach pokryty dachówką wyrabianą w dobrach Platerów w Konstantynowie Podlaskim.

Elewacja zachodnia. Fot. M. Trzewik, 1981 Elewacja frontowa / wschodnia. Fot. M. Trzewik, 1981

Opracowano na podstawie kart zabytków