Radoryż Smolany -dwór

 radoryzDobra Radoryż należały do kasztelana połanieckiego Antoniego Cieciszowskiego, który odziedziczył je ( wraz z innymi majątkami w dawnym starostwie łukowskim – Okrzeja z Wolą Okrzejską, Burzec, Jagodne, Kłoczew, Dwurzec). Żona kasztelana była bardzo chorowita, za jej leczenie Cieciszowski wydzierżawił Radoryż włoskiemu lekarzowi Marsigliemu. Później, po wygaśnięciu umowy musiał wytoczyć mu proces, ponieważ nie chciał opuścić dworu.
Dobra Cieciszowskich ( z wyjątkiem Woli Okrzejskiej i Burca) przeszły na własność ciotecznego brata kasztelana Augusta Cieciszowskiego, przyrodniego brata generałowej Elżbiety z Szydłowskich Grabowskiej, morganatycznej żony króla Stanisława Augusta.
August Szydłowski ożenił się z Olimpią Ordęga z Żelechowa i w 1848 zamieszkał z nią w Radoryżu. Później z przyczyn politycznycch mieszkali w Żelechowie. Podczas Powstania Styczniowego we dworze stacjonowały oddziały powstańcze. Niedaleko radoryskiego dworu, nad rzeką Bystrzycą rozegrała się bitwa powstańców z moskalami.


Dwór w Radoryżu przeszedł w ręce córki Augustostwa Szydłowskich – Marii i jej męża Jerzego Potworowskiego.
Jak pisała we „Wspomnieniach” Teresa z Potoworwskich Tatarkiewicz
„Szczególną właściwością Radoryża było, iż nigdy, jak to potwierdzają źródła, nie był przedmiotem sprzedaży ani kupna. A inna rzecz, że niejednokrotnie zmianiało się nazwisko właścicieli: Radoryż bywał wianem córek. Przez dłuższy czas należał do rozległych małopolskich włości możnego rodu parysów. Od nich w posagu córki, przeszedł w XVI wieku w ręce Leśniowolskich. Od nich- do Rostworowskich, z kolei od Rostworowskich do Cieciszowskich. Od tych do szydłowskich. Wreszcie do Potworowskich”
We dworze w Radoryżu istaniała bogata biblioteka, w której ksiązki były oprawiane w półskórek z wytłaczanym i złoconym na grzbiecie tytułem i napisem „Radoryż”. W 1945 po rozparcelowaniu Radoryża biblioteka trafiła do miejscowej Szkoły Łąkarstwa.
Dom w Radoryżu wybudował August Szydłowski w 1848 roku, bez dbałości o wygląd zewnętrzny. Dom był parterowy, o wielkich pokojach, tylko część dworu była podpiwniczona. Później dobudowano jeszcze 2 pokoje, a następnie piętro od ogrodu i dwie oficyny stojące pod kątem do głónego korpusu. Z czasem dwór zostal ozdobiony gankiem od zajazdu. Ganek miał trzy arkady, a nad wejściem we wnęce była figura Matki Boskiej. Wszystko było obrośnięte bluszczem.
Dookoła domu rozciągał się ogród. Od zajazdu był owalny trawnik z paroma świerkami. Tuż przy domu stało kilka kasztanowców. Na środku ogrodu był klomb sosen amerykańskich i modrzewi.
Sad owocowy przecinała droga wiodąca z podwórza na pole zwane „pod Wielgolasem”.
W 1928 majątek Radoryż, z wyłączeniem domu i ogrodu został na 10 lat oddany w dzierżawę Tadeuszowi Kossobudzkiemu. Gospodarstwem zajął się Władysław Majewski. Po wybuchu wojny łukowski Związek Ziemian umieścił w 17 pokojowym dworku dwadzieścia osób. Po śmierci Majewskiego zarządcą został Kotkowski, a następnie Niemcy wyznaczyli na jego miejsce Kobyliński, mąż Kaiserówny z rodziny volksdeutschów.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.