Radoryż Kościelny – parafia

 Parafia w Radoryżu Kościelnym wyłoniła się z parafii Tuchowicz pod koniec XVI wieku.  Dokument erekcyjny pochodzi z 30 sierpnia 1588. Pierwsza kaplica fundacji Jana Czyszkowskiego , zależna jeszcze od kościoła tuchowickiego powstała tu przed 1595. Samodzielność uzyskała pomiędzy 1595 a lutym 1603 roku.  Jej miejsce zajęła wybudowana w 1735 świątynia ufundowana przez starostę Grodzieckiego Krzysztofa Jezierskiego. Była to świątynia z drewna sosnowego, ze ścianami bielonymi wapnem, a później farbą olejną. Pierwszy poważny remont przeszła w 1878 roku. Kościół miał trzy ołtarze. Został poważnie uszkodzony w wyniku wichury na początku XX wieku. Z powodu zniszczeń ówczesny proboszcz rozpoczął starania o budowę nowej świątyni. Po rozbiórce, z pozostałych elementów drewnianych wybudowano organistówkę, a część przedmiotów sprzedano do parafii Wandów (w tym ołtarz główny i komodę), a resztę przeniesiono do nowego kościoła.

Nowa świątynia powstała  z cegieł wypalanych w majątku.  25 lipca 1908 miała w Radoryżu miejsce podniosła uroczystość – wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę nowej świątyni.

Na uroczystej Mszy Świętej wokół dwóch dziekanów, wielu księży, przedstawicieli okolicznej szlachty zgromadził się licznie tłum wiernych nie tylko z Radoryża, ale także z okolicznych parafii. Poświęcenia kamienia dokonał ksiądz dziekan Feliks Majewski. Pod kamieniem węgielnym wmurowano specjalny akt, zamknięty i zalutowany w blaszanej puszce. Na tym unikatowym dokumencie przedstawiono zarówno historię świątyni jak i parafii oraz okolicznych wsi:

„W Imię Boga Wszechmogącego w Trójcy Św. Jedynego. Roku Pańskiego 1908, dnia 25 lipca, w dzień św. Jakóba Apostoła, w piątym roku rządów Kościoła katolickiego przez Pijusa Dziesiątego, Papieża, za panowania Mikołaja II Cesarza Wszech-Rossji i Króla Polski, z upoważnienia i na mocy udzielonej mi władzy przez Jaśnie Wielmożnego Księdza Franciszka Jaczewskiego, Biskupa diecezji Lubelskiej, zarządzającego też skasowaną przez rząd świecki djecezją Janowską, inaczej Podlaską, ja niżej podpisany ksiądz Feliks Majewski, dziekan dekanatu Łukowskiego, w obrębie którego znajduje się parafja Radoryż, położyłem kamień węgielny pod budowę nowego kościoła parafialnego, murowanego we wsi Radoryżu, i kamień ten wraz z założónemi już fundamentami pod wezwaniem Matki Bożej Częstochowskiej i Św. Jakóba Apostoła, podług obrządku rzymskiego poświęciłem. Dawny nasz dziejopis Długosz pisze, że za jego czasów Radoryż należał do parafji Tuchowicz.  W roku 1588 Jan Czyszkowski, dziedzic Radoryża, ufundował parafję w Radoryżu, wzniósł w niej kościół drewniany i uposażył go. W roku 1735 Krzysztof Jezierski na miejscu dawnego, zrujnowanego kościoła postawił nowy, również drewniany, który przetrwał do czasów dzisiejszych. Obecnie przy pomocy Bożej, kosztem parafian przystąpiono do budowy nowego kościoła, murowanego na sposób gotycki, o jednej wieży, podług planu Bolesława Kazimierza Pleszczyńskiego. Roboty mularskie objął Ludwik Chmielewski z Lubartowa, a ciesielskie Antoni Żołek z Huty Jarczewskiej. – Parafja Radoryż ma 2985 dusz ludności, proboszczem jej jest ksiądz Józef Szyszko. Do parafji tej należą następujące wsie: Radoryż, Fiukówka, Jasnosz, Kożuchówka, Krzywda, Laski, Radoryszcz, stacja drogi żelaznej. Krzywda i Wielgolas, oraz folwarki: Anielin, Ksawin, Patok i Wólka. Przewodniczącym w dozorze kościelnym jest p. Holnicki- Szulc, członkami zaś są: Feliks Kot, Antoni Piszcz, Jakób Kot. Do rady budowy nowego kościoła, oprócz dozoru kościelnego wchodzą: St. Piszcz, J. Piszcz, W. Ochnik, A.Strzyżewski, J.Mateńka, F.Rytel i M.Kot. – W Radoryżu znajduje się urząd gminny. Wójtem jest Feliks Rytel, pisarzem W. Marchel. Sołtysami wsi są: A.Piszcz, W. Kozana, M. Skwarek, G. Piszcz, A. Szewczak, J. Piszcz, F. Kot i J. Siejo. – W parafji Radoryżu są dwa większe majątki: Krzywda z folwarkiem Anielinem i Patokiem , obszaru 80 włók, i Radoryszcz z folwarkiem Ksawinem, przestrzeni 60 włók. Majątek Krzywda od roku 1840 jest w posiadaniu rodziny Holnickich-Szulców. Radoryszcz należy do Ksawery z Szydłowskich Potworowskiej. Oba te majątki mają zaprowadzony płodozmian. Lasy przeważnie sosnowe. Gospodarstwo w nich prowadzi się: hodowlane, zbożowe i przemysłowe. W Radoryszczu istnieje duże gospodarstwo rybne. Włościanie w parafji Radoryskiej zajmują się wyłącznie rolnictwem. W obrębie parafji nie ma szkoły. – Na wieczną pamiątkę uroczystości akt ten napisany, przy obecnych podpisany, i zgromadzonym tłumom odczytany, zamurowany został pod kamieniem węgielnym w fundamentach kościoła.

Podpisano: Feliks Majewski dziekan Łukowski”

Kościół w Radoryżu obecnie

[Show slideshow]

Grób budowniczego kościoła księdza Szyszko