Mieszkańcy powiatu łukowskiego w wojnie rosyjsko-japońskiej

11 listopada 1918 roku Polska odzyskała niepodległość. Wcześniej, przez 123 lata, nasi przodkowie powoływani byli do zaborczych armii i walczyli broniąc obcych interesów. Pełnili kilku lub kilkunastoletnią służbę, często setki lub tysiące kilometrów od własnych domów.
  Do udziału w wojnie rosyjsko-japońskiej w latach 1904-1905 zostało powołanych do służby wojskowej przeszło ćwierć miliona Polaków z obszaru zaboru rosyjskiego. Byli wśród nich także mieszkańcy powiatu łukowskiego.

Rosja walczyła z Japonią o strefę wpływów na Dalekim Wschodzie.W lutym 1904 car odrzucił japońską propozycję i zerwano stosunki dyplomatyczne. Ekonomicznie i militarnie Japonia była słabsza niż Rosja, która liczyła na szybkie i łatwe zwycięstwo. Car Mikołaj Romanow nie wziął jednak pod uwagę znacznego oddalenia terenów wojny od centrum kraju  i centrów przemysłu, co znacznie obniżało potencjał strategiczno-wojenny.  
Rosja i Japonia podczas kilkumiesięcznej wojny stoczyły kilkanaście bitew i wiele mniejszych potyczek. Większość z nich, zwłaszcza tych bardziej istotnych strategicznie jak bitwa o Port Artur, czy bitwa nad rzeką  Sha He pozostały nierozstrzygnięte. Inne zostały wygrane przez Japonię. Ostatecznie pokój zawarto 5 września 1905 z kilku przyczyn. Japonia nie miała już sił wystarczających do dalszej walki, w Rosji natomiast zapanowały niepokoje wewnętrzne, które przemawiały za szybkim zakończeniem walk.

Informacje o losach żołnierzy, oczywiście z opóźnieniem podawała prasa. Nazwiska z oczywistych przyczyn ulegały zniekształceniu. Wiadomości o poległych trafiały też do rodzin drogą oficjalną – komendanci poszczególnych pułków przysyłali krótkie informacje o miejscu śmierci żołnierza. Trudno powiedzieć czy trafiały one do rodzin czy też do urzędników. W parafii Tuchowicz proboszcz sporządził kilka aktów zgonów na podstawie takich dokumentów.

Najwięcej informacji na temat rannych, zaginionych, wziętych do niewoli i zabitych pojawiło się w prasie po bitwie nad rzeką Sha He, która odbyła się  w dniach 5–17 października 1904. Batalia zakończyła się odwrotem wojsk rosyjskich, które straciły około 40 tys. poległych (zginęło 20 tys. Japończyków).

Niepełna lista rannych, zaginionych, wziętych do niewoli i poległych podczas wojny rosyjsko-japońskiej pochodzących z powiatu łukowskiego.
(Lista powstała na podstawie ogłoszeń prasowych oraz ksiąg metrykalnych parafii Tuchowicz – tłumaczył z rosyjskiego Grzegorz Kapczyński)

Imię i nazwisko	Skąd	Pułk	Gdzie i kiedy	Losy
Teofil Szarański	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	zginął
Antoni Zienkiewicz	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	zaginął
Szymon Kępa	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	zaginął
Jan Iwanczuk	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	zaginął
Bolesław Izdebski	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	zaginął
Stanisław Michalak	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	zaginął
Jan Koperek	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	zaginął
Piotr Mekera	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	ranny
Józef Komola	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	ranny
Stanisław Michalak	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	ranny
Antoni Goławski	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	ranny
Stanisław Birkowski	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	ranny
Jan Zbucki	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	ranny
Stanisław Skolimowski	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	ranny
Antoni Haławski (Goławski?)	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki	5-17 października 1904 bitwa nad Sha He	zabity
Dawid Majenpajer	Łuków		1904	ranny
Abraham Goldman	Radoryż		1904	ranny
Srul Bluman	Stoczek		1904	ranny
Jankiel Judeleib	Łuków		1904	ranny
Szmul Doroflen	pow. łukowski		1904	ranny
Jan Selimucha	pow. łukowski			wzięty do japońskiej niewoli
Stanisław Heniw(?)	pow. łukowski			wzięty do japońskiej niewoli
Szymon Pogonowski	pow. łukowski	11 pułk syberyjski		wzięty do japońskiej niewoli
Aleksander Sadło	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki		przepadł bez wieści
Jan Król	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki		przepadł bez wieści
Józef Korberyn	pow. łukowski	9 pułk ingermanlandzki lub 10 pułk nowoingermanlandzki		przepadł bez wieści
dr Kapłan	pow. łukowski			lekarz wyjechał na Daleki Wschód
Franciszek Chajęta	gm Serokomla			zabity
Kazimierz Ochalski	Okrzeja			zaginął
Franciszek Pazio	gm. Stanin			ranny
Srul Bluman	Stoczek			ranny
Stanisław Lickiewicz	gm. Mysłów			ranny
Piotr Dobrzański	Cisówka (Cisownik ?)			zaginął bez wieści
Stanisław Pieniak	Jedlanka	8 Wschodnio-Syberyjski Strzelecki Pułk		Zmarł jako żołnierz w szpitalu w Handaochiec?, pismo Komendanta 8 Wschodnio-Syberyjskiego Strzeleckiego Pułku nr.6244 z dnia 1 lipca 1906 roku.
Piotr Łukasik	Zastawie	11 Wschodnio-Syberyjski Strzelecki Pułk		Zmarł jako żołnierz w szpitalu w Daschij-Kao Mandżuria. Pismo informujące Komendanta 11 Wschodnio -Syberyjskiego Pułku Strzeleckiego z dn. 10 kwietnia 1904 roku nr. 1180.
Paweł Wachulec	Lipniak	13 Strzelecki Pułk		Zmarł jako żołnierz w szpitalu nr. 10 w Harbinie o czym informuje pismo Komendanta 13 Strzeleckiego Pułku.
Kazimierz Sztelmach	Zastawie	11 Wschodnio-Syberyjski Strzelecki Pułk		Zginął jako żołnierz zabity w boju na Fuszujskich Pozycjach, o czym informuje pismo Komendanta 11 Wschodnio-Sybirskiego Strzeleckiego Pułku. Powołany do wojska carskiego w 1902 roku stopień gefrajter.