Szlachta zagrodowa

W województwie lubelskim ziemia łukowska odznacza się szczególniejszą obfitością wsi szlachty bezkmieciowej. Są tam całe roje, gniazdo za gniazdem. Na jakie 700-800 łanów kmiecych należących do szlachty folwarcznej było z góra 770 łanów uprawianych przez szlachtę bezkmieciową. Dopatrzeć się tam zgrupowania około jakiegoś grodu – trudno. Chyba Łuków, siedlisko dawnej kasztelanii, stanowił takie miejsce środkowe. Istotnie w pobliżu rozsiane są wsi szlachty zagrodowej, ale ciągną się one na całej wschodniej linii powiatu nieraz gęsto, jednak obok drugiej. Nie podobna więc przypuszczać, aby bezpośredni zachodził związek między zamkiem grodowym a wsiami oddalonemi w promieniu 30 do 40 metrów (?) (km?). Przy bliższem wpatrywaniu się w położenie wsi szlachty zagrodowej na mapie, dostrzedz można innej osobliwości. Długim czworobokiem ciągnący się powiat łukowski przedstawia tę szczególność w rozkładzie wsi, że cały dłuższy bok wschodni z przyległym pasem usiany jest wsiami szlachty drobnej, podczas gdy ze strony drugiej od zachodniego szlaku tylko wsi szlachty folwarcznej się snują. Ztądby wnosić należało, że swojego czasu ziemia łukowska, będąca na kresach, wyciągnęła całą obronną linią od wschodu, skąd zagrożona być mogła, wtedy gdy od zachodu t.j. od tyłu miała granice bezpieczne, bo opierające się o Mazowsze.

(za Źródła Dziejowe
Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym
Opisana przez Adolfa Pawińskiego
Małopolska tom III )