Ekshumacje ludności żydowskiej z terenu powiatu łukowskiego

W 1946 roku Jontel Goldman otrzymał upoważnienie Centralnego Komitetu Żydów w Polsce do ekshumowania zwłok pomordowanej ludności żydowskiej z terenu powiatu siedleckiego i powiatów sąsiadujących.
Zwłoki z gminy Trzebieszów miały zostać przewiezione na kirkut do Siedlec.
Ekshumacjami z Wojcieszkowa, Stanina, Gułowa, Okrzei, Krzywdy, Jezior, Józefowa w gminie Tuchowicz i pochówkami na cmentarzu żydowskim w Łukowie miał się zająć Pienia Fiksman.
Zwłoki miały być umieszczone w szczelnych skrzyniach, przewiezione drogą kołową samochodem i pochowane bez otwierania skrzyń.
Swoim pismem lekarz powiatowy Leon Kiernicki zobowiązywał władze cywilne oraz milicję do udzielenia wszelkiej pomocy.
W związku z przeprowadzaną akcją, wójtowie gmin i sołtysi sporządzali wykazy miejsc pochówków pomordowanych Żydów z określeniem ilości pochowanych tam osób. Miejsca grobów miały być oznaczone kopczykami.
Wójt gminy Gułów w swoim piśmie donosił o 24 Żydach zamordowanych na cmentarzu żydowskim w Adamowie, 120 w gromadzie Okrzeja i około 20 osobach w Woli Okrzejskiej.

Wójt gminy Prawda pisał o 18 Żydach zamordowanych w latach 1941-43, w następujących wsiach:

Jednym z najbardziej wstrząsających pism jest druk wójta gminy Łysobyki, mówiący nie tylko o  całkowitym zapomnieniu żydowskich grobów, ale wręcz o uprawie na nich pola!

Do Starostwa Powiatowego
Lekarz Powiatowy w Łukowie

Donoszę, że na terenie tutejszej gminy jest zamordowanych dziewięć osób ludności żydowskiej, lecz mogił ich nie można odnaleźć, gdyż znajdują się na polach uprawnych i część została wrzucona do stawów rybnych.
Nadmieniam, że w zagajniku maj. Podlodów, był bunkier i gdy okupanci takowy zlikwidowali, to część uciekła, a ile zginęło osób w bunkrze nie wiadomo
Wójt gminy Łysobyki

Wójt gminy Wojcieszków podawał następujące zestawienie

Wójt gminy Ulan pisał o 3 osobach pochowanych w lesie sobolskim, zabitych w 1942 roku.
Wójt gminy Serokomla donosił o 210 osobach, zabitych 22.IX.1942 roku.
Wójt gminy Łuków, podawał, że „grobów ludności żydowskiej na terenie gminy tutejszej nie ma”. Podobnie było w gminie Mysłów.

Dość dokładną lokalizację grobów podaje w piśmie do Jontela Goldmana lekarz powiatowy Leon Kiernicki.

Z pisma burmistrza Stoczka Wł. Wojtaszka dowiadujemy się:
Jednocześnie Zarząd Miejski donosi, że żadnych dokumentów stwierzdających czynności morderstw nie posiada. Jak również w miejscach pogrzebania zwłok ludności wyznania mojżeszowego obecnie nie ma żadnych śladów, gdyż usypane w tym czasie nagrobki zostały zniszczone w skutek normalnego użytkowania.

Czy udało się przeprowadzić planowane ekshumacje? Dokumenty, do których udało mi się dotrzeć mówią jedynie o ekshumacji w maju 1949 roku zwłok z miejscowości „Bartoszówka” w gminie Tuchowicz i przewiezione na cmentarz żydowski w Łukowie.  Nie wspominają o dalszym przebiegu akcji zarządzonej przez Centralny Komitet Żydów w Polsce.