historia
Babki i akuszerki w okolicy Tuchowicza
Kiedyś naszym antenatkom w porodach pomagały tzw. „babki” zwane później akuszerkami.
W książce „Nauka położna krótko zebrana” z 1790 roku autor podaje jakimi cechami powinna się odznaczać kandydatka na „kobietę przy rozwiązaniu rodzących położnic służącą”. Tak więc „maią być rąk szczupłych, palców przydłuższych a cienkich, kibić w ciele i zręczność z sprawnością mająca, niebrać do tego kobiet podeszłych, takowe bowiem niepojętymi, a uporczeymi bywać zwykły, niebrać też zbyt młodych, ani Panien, lecz które już rodziły (…) do tej Nauki nie są sposobnemi osoby słabowite, chorowite, mdłościom podległe, lękliwe, boiaźliwe, smutne, iako też ani zuchwałe, ani okrutne, natrętne, głupkowate i grubiańskie, ani się do tego zdadzą osoby otyłe, grube, nieruchawe, bałwanowate, ani ułomne, z krzywemi rękami lub palcami, ni garbate, ani skaliczałe, ni leniwe, ani ospałe, ani miłośnice trupów iakichkolwiek (…)” Continue reading
Z kart historii – Niedźwiadka.
Dwór w Niedźwiadce pędzla Jerzego Czajkowskiego
z „Gdzie szumiące topole…” A. Redzik
Samodzielne dobra ziemskie Niedźwiadka czyli „Niedźwiedzikierz” istniały już w końcu XVI w., kiedy to jeden z rodu Kanimirów z klucza Tuchowicz miał tu swoja siedzibę. Później razem z pobliskim Kijem Niedźwiedzikierz należał do dóbr Gózd, które już w XVIII wieku należały do Stefana, a później jego syna Franciszka Domaszewskiego.
Z kart historii – Lipniak
Lipniak to dziś niewielka wieś pomiędzy Zastawiem i Zagoździem. Trudno tu dziś dopatrzeć się miejsc świadczących o jej bogatej historii. Stojący tu dwór został rozebrany w połowie XX wieku. Przeszłość wsi, a później czasowo tylko folwarku jest niezwykle interesująca.
Już w 1810 roku Lipniak roku stanowił Dobra Narodowe. Ich naddzierżawcą był wtedy Tadeusz Sierzputowski. Funkcję Pisarza Kancelaryi pełnił Józef Szumkowski, ekonomem był Jan Szawłowski, cztery lata później funkcję tą przejął Józef Przegaliński, a następnie Piotr Targoński.
Od co najmniej 1818 roku posesorami dóbr i folwarku Lipniak była rodzina Przyszychowskich (Augustyn, Kacper i Józefa).
W 1826 roku ekonomem był Józef Skrzewski.
Ogłoszenie o licytacji w dobrach Lipniak z 1832 roku
Do połowy XIX wieku w dobrach działały gorzelnia, młyn, karczmy ( jedna w żydowskiej arendzie). Byli tu szewc, owczarze, furmani, gumienny, karbowi. We dworze pracowali oficjaliści dworscy, służące, pokojowi, ogrodnik, kucharz.
Uszyńscy – łukowscy notariusze
Rodzina Uszyńskich – 1913
Od lewej stoja:Wacław Tuz, Tadeusz Uszyński, Janina Uszyńska (Bastgen), Roman Uszyński, Jadwiga Uszyńska (Raciborska), Edmund Uszyński, Elżbieta Uszyńska (Kühnl-Kinel), Adam Lewicki
Od lewej siedząL Maria Uszyńska (Tuz) z synem Janem, Mirosława (Moritz) Uszyńska, Roman Uszyński, Czesława Uszyńska (Lewicka)
U nóg siedzą chłopcy: Jerzy Tuz i Czesław Tuz
Zdjęcie ze zbiorów rodzinnych udostępniła Dorota Raciborska
Protoplaści rodu Uszyńskich herbu Lubicz pochodzili z Małej Uszy i Wielkiej Uszy pod Ciechanowcem. Mieli oni trzech synów, bezdzietnych Piotra i Franciszka, oraz Antoniego, którego syn i wnuk przez szereg lat pełnili funkcje notariuszy w Łukowie.
Antoni Uszyński dzierżawił majątek Świętochów, w okolicy Węgrowa. Później kupił parowłókową posiadłość w Siedlcach. Jego wnuk Roman, w 1924 roku, lokalizował ją „między obecną ulica 3Maja, szosą do Łukowa i obecnemi koszarami Miłkowskiego. Część tych gruntów obecnie zajmuje Zakład Ogrodniczy Książka”
Miejsca kultu i pamięci – mogiły, pomniki, kapliczki kommemoratywne (przed II ws)
Łukowskie lasy i pola były świadkami bitew, potyczek i mordów podczas powstań narodowych oraz obu wojen światowych. Jak wspominał B. Szewczak: „W długie zimowe wieczory matka przędła len i opowiadała mi dzieje wojen (…), przy tym śpiewała mi moc piosenek żołnierskich (…). Podlasie lubiło też historię, lubiano i ciągle wspominano, opowiadano o wojnach a historia i wojny chyba najlepiej ze wszystkich dzielnic lubiły Podlasie, bo dowodem tego były cmentarze z wojny szwedzkiej, grób pułkownika Berka Joselewicza , który zginął po Kockiem w bitwie z Austriakami i było tam przysłowie Zginiesz jak Berek pod Kockiem, groby powstańców listopadowych, groby powstańców styczniowych, groby rosyjskie i niemieckie z 1915 roku, bo Podlasie Niemcy zajęli w 1915 roku, tu było co opowiadać i tu był wielki patriotyzm. Było kiedyś nawet utarte powiedzenie męczeńskie Podlasie a ucisk tu był szczególnie do 1905 roku” . Continue reading
Miejsca kultu i pamięci – kapliczki
Kapliczki domkowe.
Ten typ kapliczek na wsiach Ziemi Łukowskiej występuje bardzo często. Najpopularniejszą ich odmianą są kapliczki murowane z dachem brogowym lub dwuspadowym krytym dachówką, w środku zawierające ołtarz z mensą, rzeźbą lub obrazem – występują zwłaszcza we wsiach dość odległych od kościoła. Kapliczka taka występuje w Zastawiu (Gm. Stanin) Wybudowana w r. 1949 w Rzymach-Rzymkach (Gm. Łuków) murowana kapliczka domkowa z daszkiem dwuspadowym, otoczona ławkami i ogrodzona płotem z furtką i bramą jest w bardzo dobrym stanie. Równie zadbaną kapliczkę murowaną, pokrytą białym tynkiem, można zobaczyć w Starej Prawdzie (Gm. Stoczek Łukowski) – jej szczyt urozmaicają trzy małe wieżyczki – na środkowej umieszczono kamienną kulę . Do obiektów wyjątkowych pod względem kubatury zalicza się kapliczkę z początku XX w. znajdująca się w Starych Kobiałkach (Gm. Stoczek Łukowski) – jest to kapliczka murowana, otynkowana w kolorze szarym, z dachem dwuspadowym. Prowadzą do niej oryginalne drzwi – białe, w połowie przeszklone o stożkowym kształcie . Continue reading