1863
Zapomniani powstańcy – Antoni Kaliszek
Antoni Kaliszek urodził się w 15 sierpnia 1842 w Lendzie Ruskim (1). Jego ojciec był kowalem w Lendzie Polskim (Wielkim?). Gdy Antoni miał kilka lat, jego ojciec zmarł, pozostawiając utrzymującą się z wyrobku wdowę i dzieci. W wieku 16 lat Antoni rozpoczął samodzielne życie, pracując jako pastuch we dworach i u zamożniejszych gospodarzy. Continue reading
Mapa bitew i potyczek 1863-64 na terenie dzisiejszego powiatu łukowskiego
Mapa bitew i potyczek powstania styczniowego na terenie obecnego powiatu łukowskiego sporządzona na podstawie „Bitew i potyczek 1863-1864” Stanisława Zielińskiego i Google Maps Continue reading
Zapomniani powstańcy – Walenty Oleszkiewicz
Walenty Oleszkiewicz urodził się 30 stycznia 1847 w Sobisce. Jego rodzicami byli owczarz Andrzej Oleszkiewicz i Franciszka Kołodziejczyk.
Akt chrztu Walentego Oleszkiewicza. www.szukajwarchiwach.pl
„Działo się w Mieście Adamowie dnia trzydziestego stycznia tysiąc osiemset czterdziestego siódmego roku, o godzinie trzeciej z południa. Stawił się Andrzej Oleszkiewicz owczarz w Sobiesce zamieszkały lat dwadzieścia cztery mający, w obecności Szymona Bryguły lat trzydzieści i Jana Wachnika lat dwadzieścia pięć mających włościan w Sobiesce zamieszkałych i okazał nam dziecię płci męskiej urodzone w Sobisce dnia trzydziestego miesiąca i roku bieżącego o godzinie czwartej z południa z iego małżonki Franciszki Kołodziejczychy lat dwadzieścia mającej. Dziecięciu temu na Chrzcie świętym odbytym w dniu dzisiejszem nadane jest imię Walenty, a rodzicami chrzestnemi byli Szymon Bryguła i Helena Kołodziejczykowa. Akt ten stawiającemu i świadkom został przeczytany, przez nas podpisany, gdyż pisać nie umieją
X Szymon Grzymała Kanonik Podlaski”
Polegli w bitwie pod Zastawiem – 2.12.1863
Bitwa pod Zastawiem 2 grudnia 1863 była jedną z najkrwawszych potyczek na ziemi łukowskiej. Według różnych źródeł zginęło w niej, lub zostało rannych, ok 200 Polaków i około 100 kozaków. Bitwa rozciągnęła się na przestrzeni kilkunastu kilometrów, a poległych i rannych zbierała z pól okoliczna ludność. Część tych, którzy zginęli została pochowana na cmentarzach w Tuchowiczu i Staninie, inni zostali pochowani na miejscu bitwy. Niestety o miejscu pochówku na tym pierwszym cmentarzu prawdopodobnie nikt już nie pamięta. Mogiła na nekropolii w Staninie znajduje się przy głównej alei.
Miejsce straceń powstańców styczniowych – Gręzówka
Ukryte w lesie między Gręzówką a Zażelazną znajduje się miejsce straceń powstańców styczniowych. Uroczystości ich upamiętniające odbywają się tu co roku.
Miejscowi znają drogę, przybysze muszą pytać, bo zarówno z jednej jak i drugiej strony brak jest oznakowań. Tablica przy cmentarzu w Gręzówce pokazuje to miejsce oddalone o 5 km. Ja udałam się na poszukiwania od strony Zażelaznej, do której z Zastawia miałam około 30 km. Przy wyjeździe ze wsi dopytałam się mieszkańca jak dojechać do miejsca pamięci. Należy skręcić w polną drogę w prawo i kierować się do lasu. I tu uwaga 🙂 nawet jeśli miejscowi twierdzą, że można dojechać zwykłą osobówką do Gręzówki, radzę tego nie robić. Droga graniczna między lasami „rządowymi” i prywatnymi jest prawie nieprzejezdna. Ugrzęzłam moją Corsą jakieś 2,5 km od Gręzówki. Gdyby nie pomoc leśniczego Leśnictwa Nowiny w Gręzówce i pracownika leśnego, chyba nigdy bym stamtąd nie wyjechała 🙂 Podobno jest inna droga przez las, którą można przejechać, jednak nie polecam sprawdzać. Lepiej cofnąć się do Zażelaznej…
Powstanie styczniowe – formacje
Chełmoński. Kosynier
www.wawel.net/malarstwo/chelmonski.htm
Podstawowym rodzajem broni wojska powstańczego była piechota, którą stanowili kosynierzy i strzelcy.
Oddziały kosynierów składały się z chłopów, wyrobników i biedoty wiejskiej. Były uzbrojone w kosy osadzone na sztorc oraz w dzidy, halabardy i dragi. Odziani byli w sukmany a w zimie w kożuchy i lepsze buty. Latem wielu powstańców walczyło boso. Według P.Jasienicy „Formacje kosynierskie stanowiły coż w rodzaju kompanii karnych” Były do nich zsyłani za przewinienia strzelcy i żuawowie.
Kosynierzy stanowili podstawową siłę na początku powstania. W potyczkach leśnych, broń posiadana przez kosynierów okazywała isę całkiem nieprzydatna.
W starciach straty wojsk carskich były znikome, bo ogień artyleryjski trzymał kosynierów z daleka.
W lato i wczesną jesienią 1863 nastąpiło masowe przezbrojenie w broń palną,a późną jesienią przestano organizować oddziały kosynierskie.