Bohaterowie powstania styczniowego – Marcin Borelowski „Lelewel”

Marcin Borelowski ps „Lelewel”
1829-1863

Urodził się w Półwsiu Zwierzynieckim koło Krakowa. Wcześnie osierocony, był wychowywany przez starsze rodzeństwo. Z zawodu blacharz i studniarz. Był aktywnym działaczem organizacji Czerwonych w Warszawie. Aktywnie uczestniczył w wystąpieniach niepodległościowych w latach 1846, 1848.
Przyjął pseudonim „Lelewel” na cześć wybitnego patrioty Joachima Lelewela, który wywarł na niego duży wpływ.
W czasie powstania styczniowego był dowódcą oddziałów partyzanckich i naczelnikiem województw lubelskiego i podlaskiego. Stoczył około 25 bitew, a przez jego oddział przeszło ponad 1600 powstańców.

16 czerwca zajął Łuków i zabrał kasę rządową, a następnego dnia przeszedł przez Międzyrzecz. 22 czerwca pod Kałuszynem przejął konwój kozacki wiozący pocztę. Dzień później stoczył krwawą bitwę pod Różą, gdzie został zaatakowany przez dwa tysiące piechoty oraz szwadron dragonów i kozaków. Zaskoczeni podczas marszu powstańcy musieli się wycofać. Zginęło 25 ludzi, a wielu odniosło rany.
Pod koniec czerwca „Lelewel” otrzymał rozkaz przekazania oddziału pułkownikowi Krysińskiemu i udania się do Galicji w celu organizowania i formowania nowych partii powstańczych.

Dosłużył się stopnia podporucznika.
Zginął 6 września 1863 w bitwie pod Batorzem

Borelowski był już za życia otoczony legendą. Pamięć o nim przetrwała na Podlasiu i Lubelszyźnie. Wiele miast posiada ulice nazwane jego imieniem.
W Batorzu, w miejscu jego bohaterskiej śmierci odsłonięto płytę pamiątkową. Organizowane są rady i biegi jego imienia.