Wszystkie
Kontrofensywa znad Wieprza – 1920
16 sierpnia o świcie ruszyło polskie uderzenie znad Wieprza, które całkowicie zmieniło układ operacyjny na przedpolach Warszawy. Na terenie ziemi łukowskiej operowała m.in. 16 Dywizja Piechoty. Miała ona działając dwoma kolumnami przez Kłoczew i Okrzeję w kierunku Żelechowa stanąć wieczorem nad Wilgą w rejonie Ryczyska-Żelechów-Zwornia. Równocześnie z 16 DP natarcie miała zacząć 21 Dywizja Górska działająca głównymi siłami wzdłuż drogi Kock-Wojcieszków. Jej zadaniem było dotrzeć na linię rzeki Bystrzycy w rejonie Świderki-Ulan. Następnego dnia natarcie dywizji miało być skierowane na Łuków, który miał zostać opanowany przez obie dywizje.
Kolumna główna 16 DP w składzie dwóch pułków piechoty, po stoczeniu o godz. 6.00 zwycięskich walk pod Charlejowem i Krzówką oraz rozbiciu 509 i 511 pułku rosyjskiego o godz. 11.45 przekroczyła tor kolejowy na południe od Okrzei, usiłując nawiązać kontakt ze swoją lewą kolumną. Dopiero po 14.00 nastąpiło połączenie oddziałów i siły główne wykonały uderzenie na Żelechów. Prawdopodobnie podczas przebijania się przez tory kolejowe zginęło 10 nieznanych żołnierzy pochowanych w Górkach a następnie ekshumowanych i przeniesionych na cmentarz w Okrzei ( piszemy o tym tu http://zastawie-netau.net/wojna-polsko-bolszewicka-okrzeja-1920-2/ )
21 Dywizja Górska po wyruszeniu z Kocka posuwała się dość wolno, napotykając opór wojsk rosyjskich w Serokomli i Wojcieszkowie. Dopiero o godz. 16.00 po opanowaniu tych miejscowości marsz odbywał się bez przeszkód. Około 20.00 siły główne dywizji zajęły Świderki, Wólkę Domaszewską i Zofibór. Kolumny boczne dotarły pod Ulan i Sobole.
Podczas zdobywania Wojcieszkowa zginęło co najmniej dwóch żołnierzy polskich pochowanych na miejscowym cmentarzu – Eugeniusz Figurski i Edward Górecki.
Ich grobem opiekował się Związek Strzelecki, który 3 maja 1930 miał położyć kamienną płytę z wyrytymi literami. W tym celu zorganizowano zbiórkę dobrowolnych ofiar.
Przy drodze Kock- Wojcieszków, tuż przed Wojcieszkowem znajduje się krzyż upamiętniający nieznanych żołnierzy poległych w walce z bolszewikami. Tablicę pamiątkową ufundował Związek Strzelecki 11 listopada 1932 roku
Pamięci
nieznanym bohaterom
poległym 16.8.1920 r.
w walce z bolszewikami.
Związek Strzelecki Wojcieszków 11.11.1932 r.
(wykorzystałam opracowanie Pawła Żarkowskiego Kontrofensywa polska znad Wieprza w sierpniu 1920 roku https://caw.wp.mil.pl/plik/file/biuletyn/b18/b_18_6.pdf )
Zapomniani powstańcy – Walenty Oleszkiewicz
Walenty Oleszkiewicz urodził się 30 stycznia 1847 w Sobisce. Jego rodzicami byli owczarz Andrzej Oleszkiewicz i Franciszka Kołodziejczyk.
Akt chrztu Walentego Oleszkiewicza. www.szukajwarchiwach.pl
„Działo się w Mieście Adamowie dnia trzydziestego stycznia tysiąc osiemset czterdziestego siódmego roku, o godzinie trzeciej z południa. Stawił się Andrzej Oleszkiewicz owczarz w Sobiesce zamieszkały lat dwadzieścia cztery mający, w obecności Szymona Bryguły lat trzydzieści i Jana Wachnika lat dwadzieścia pięć mających włościan w Sobiesce zamieszkałych i okazał nam dziecię płci męskiej urodzone w Sobisce dnia trzydziestego miesiąca i roku bieżącego o godzinie czwartej z południa z iego małżonki Franciszki Kołodziejczychy lat dwadzieścia mającej. Dziecięciu temu na Chrzcie świętym odbytym w dniu dzisiejszem nadane jest imię Walenty, a rodzicami chrzestnemi byli Szymon Bryguła i Helena Kołodziejczykowa. Akt ten stawiającemu i świadkom został przeczytany, przez nas podpisany, gdyż pisać nie umieją
X Szymon Grzymała Kanonik Podlaski”
Babki i akuszerki w okolicy Tuchowicza
Kiedyś naszym antenatkom w porodach pomagały tzw. „babki” zwane później akuszerkami.
W książce „Nauka położna krótko zebrana” z 1790 roku autor podaje jakimi cechami powinna się odznaczać kandydatka na „kobietę przy rozwiązaniu rodzących położnic służącą”. Tak więc „maią być rąk szczupłych, palców przydłuższych a cienkich, kibić w ciele i zręczność z sprawnością mająca, niebrać do tego kobiet podeszłych, takowe bowiem niepojętymi, a uporczeymi bywać zwykły, niebrać też zbyt młodych, ani Panien, lecz które już rodziły (…) do tej Nauki nie są sposobnemi osoby słabowite, chorowite, mdłościom podległe, lękliwe, boiaźliwe, smutne, iako też ani zuchwałe, ani okrutne, natrętne, głupkowate i grubiańskie, ani się do tego zdadzą osoby otyłe, grube, nieruchawe, bałwanowate, ani ułomne, z krzywemi rękami lub palcami, ni garbate, ani skaliczałe, ni leniwe, ani ospałe, ani miłośnice trupów iakichkolwiek (…)” Continue reading
II wojna światowa – Józefów Duży
Nad mogiłą w Józefowie Dużym w 1949 roku. Z kolekcji Michaliny Zabielskiej
Józefów powstał u schyłku powstania styczniowego w wyniku częściowej parcelacji majątku Hordzież, który należał do rodziny Kowalskich. W latach 70-tych XIX wieku pojawili się tu koloniści niemieccy, którzy dość szybko pobudowali tu domy,szkołę i dom modlitw. Mimo odmiennego języka, kultury i religii stosunki sąsiedzkie układały się poprawnie, a Polacy czerpali wiedzę rolniczą od przybyszów z zachodu. Osadnicy opuścili te tereny w czasie I wojny światowej, kiedy to car w obawie przed wykorzystaniem ich przez wojska pruskie ewakuował ich w głąb Rosji.
Continue reading
Podsumowanie Roku Henryka Sienkiewicza
Już jutro, 9 marca w I Liceum Ogólnokształcącym w Łukowie odbędzie się uroczyste zakończenie Roku Henryka Sienkiewicza. Skłoniło mnie to do mojego własnego, prywatnego podsumowania minionego roku, który mnie także upłynął pod znakiem Noblisty. Udało mi się odwiedzić wiele miejsc związanych z Henrykiem Sienkiewiczem, niektóre nawet kilkukrotnie. Na mojej mapie nie zabrakło podróży po Wielkopolsce i po Ziemi Łukowskiej, właściwie nie byłam tylko w muzeum w Oblęgorku (może uda się to nadrobić w tym roku).
- Pierwszym i najważniejszym dla mnie miejscem jest Muzeum Henryka Sienkiewicza w Woli Okrzejskiej. Nie tylko ze względu na to, że to właśnie tu pisarz się urodził, ale przede wszystkim z powodu osób, które tworzą wokół muzeum niesamowity klimat. To tu zarówno ja jak i mój syn zawarliśmy niesamowite znajomości i spędziliśmy tu niezapomnianą część wakacji. Nawiązana przez nas współpraca doprowadziła do odkrycia kilku tajemnic ziemi łukowskiej i mam nadzieję, że będzie owocować w przyszłości.
- Podczas kilkukrotnych pobytów na ziemi łukowskiej odwiedziłam też inne znane i mniej znane miejsca związane z Henrykiem Sienkiewiczem. Kilkukrotnie wspinałam się na Kopiec Sienkiewicza w Okrzei, odwiedziłam grób matki pisarza, razem z synem siedzieliśmy z noblistą na ławeczkach w Łukowie. Widziałam zdziwione miny mieszkańców Łazów, kiedy pytałam ich o miejscowy dworek, chodziłam po parku w Burcu.
3. Byłam też w Wężyczynie, gdzie kiedyś mieszkał noblista oraz w Ułężu, który należał kiedyś do jego rodziny i który był brany pod uwagę w wyborze daru od narodu, który miał otrzymać Sienkiewicz na swój jubileusz
4. W Poznaniu odwiedziłam Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza z niezwykle interesującymi eksponatami, jednak z całkiem inną atmosferą niż w Woli Okrzejskiej.
5. Razem z dyrektorem Muzeum Henryka Sienkiewicza w Woli Okrzejskiej zwiedziłam Miłosław – miejsce gdzie noblista przemawiał podczas odsłonięcia pomnika Juliusza Słowackiego. Przemiłe panie pracujące w szkole, znajdującej się w miejscowym pałacu wpuściły nas do środka, gdzie mogliśmy obejrzeć piękne malowidła ścienne, pokazujące m.in. przemawiającego pisarza.
6. Miałam też swój mały udział w zorganizowaniu wykładów o życiu Henryka Sienkiewicza w kilku miejscowościach w Wielkopolsce
Odkrywanie historii ekshumacji z 1932 roku
Wojna w 1920 roku nie oszczędziła ziemi łukowskiej. W okolicy Okrzei poległo 10 żołnierzy, których w latach 30tych XX wieku ekshumowano i ponownie pochowano na miejscowym cmentarzu parafialnym. Po znalezieniu kilku dokumentów i zdjęć dotyczących tego wydarzenia postanowiliśmy opisać tą historię. Nie uniknęliśmy ślepych uliczek i błędnych hipotez, ale ostatecznie przy współpracy kilku osób udało nam się dotrzeć do prawdy.