II wojna światowa
Partyzanckie sylwetki – Jadwiga Szulc Holnicka
Jadwiga Szulc Holnicka urodziła się 30 lipca 1922 roku. Jej rodzice Leon Holnicki-Szulc i Anna Maria z Nałęcz-Komornickich byli właścicielami 320 hektarowego majątku Anielin koło Krzywdy.
Jej siostrzenica Maria Szatkowska mówiła o niej: „Jan na młodą dziewczynę posiadała niebywały talent organizatorski, była wręcz fachowcem w zakresie rolnictwa. Słuchali jej poleceń nawet starsi pracownicy gdyż jako jedna z dworu „panienka” znała się na rolnictwie jak dobry agronom. Była też badzo odważna – ona właśnie ujeżdżała w gospodarstwie konie, których wszyscy się bali. Jeździła zresztą konno lepiej niż wielu mężczyzn.”
II wojna światowa – żołnierze z Wilczysk
Będąc w 2011 roku w Wilczyskach trafiłam na dość niezwykłą sytuację. Okazało się, że kilka dni wcześniej było włamanie do budynku dawnego dworu, który później został wykorzystywany jako szkoła. W związku z tym w budynku znajdowało się kilka osób, a nam pozwolono wejść do środka.
Po dawnej szkole pozostała bardzo interesująca Izba Pamięci, a w niej wizerunki i krótkie biogramy osób zastrzelonych przez Wehrmacht i żołnierzy z Wilczysk poelgłych na wojnie.
Wypada mieć nadzieję, że podobna izba znajduje się w nowej szkole.
Partyzanckie sylwetki – Antoni Krasuski „Rumsza”
Antoni Krasuski ps „Rumsza” urodził się 29 września 1904 w Nowej Wróblinie. Ukończył liceum w Siedlcach, następnie odbył przeszkolenie wojskowe w 83 pp w 30 Dywizji w Kobryniu. Później, w tym samym mieście ukończył Kurs Dywizyjny Podchorążych Rezerwy Piechoty. Po szkoleniu został mianowany na stopień podporucznika.
Od 1927 do 1941 pracował w Mokobrodach, gdzie wstąpił do organizacji wojskowej Konfederacja Narodu i w znaczący sposób przyczynił się do jej rozwoju.
Od 1942 do lipca 1943 pracował w Sokołowie Podlaskim, gdzie rozwinął duże skupisko Konfederacji. Organizował też konspiracyjne kwatery dla partyzantów i dla „spalonych”.
W kwietniu wstąpił do Oddziału Dyspozycyjnego- Uderzeniowego Batalionu Kadrowego, gdzie został dowódcą plutonu.
Partyzanckie sylwetki – Piotr Żudrak
Piotr Żudrak – „Tadeusz” urodził się w 1918 roku na Wołyniu. Po ukończeniu liceum w Grudziądzu wstąpił do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty skąd po roku został przeniesiony do Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie, gdzie zaprzyjaźnił się z „Ostoją”.
Walczył pod Kockiem gdzie został ranny. Po kapitulacji stolicy wrócił do Grudziądza, gdzie został aresztowany i uwięziony w obozie w Laskowicach Pomorskich. Po ucieczce z niewoli przedostał się ponownie do Grudziądza.
Następnie przez Kraków, gdzie wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, przez Lwów trafił do Garwolina i Białej Podlaskiej gdzie był oficerem Obwodu.
W 1943 wykonał wyrok śmierci na konfidencie gestapo w Białej Podlaskiej. Po tej akcji został skierowany do Obwodu „Łuków”, gdzie w Rejonie Wojcieszków pełnił rolę dowódcy.
Na tym terenie działał jego dawny kolega ze szkoły podchorążych Władysław Rejmak – „Ostoja”, z którym nawiązał kontakt.
Partyzanckie sylwetki – partyzanci z Gozdu
Zygmunt Grzybowski, Józef Gromada, Józef Mućka i Bolesław Pawlak ( wszyscy z Gózdu) zostali wymienieni w Obwieszczeniu wydanym w Radzyniu 1 grudnia 1943 roku przez Komendanta Policji i SD na Dystrykt Lubelski Globocnika:
” 28.11.1943 dworzec Okrzeja gm. Gułów pow. Radzyń został napadnięty przez bandę. Przy tym zostali:
1. Jeden funkcjonariusz policji kolejowej ciężko pokaleczony,
2. Dwóch członków Wehrmachtu zabitych
3. Jeden funkcjonariusz kolejowy/dyżurny ruchu/ zraniony
Wojenne historie – obozowa katorga
Jan Fijał z Zastawia został wyznaczony do kontyngentu do robót przymusowych na terenie III Rzeszy. Prawdopodobnie pierwotnie na roboty miał jechać ktoś inny, został jednak wykupiony przez rodziców i w jego miejsce na listę do transportu trafił właśnie najmłodszy z braci Fijałów.
Janek był na robotach do Meiningen. W nie do końca wyjaśnionych okolicznościach trafił do KL Buchenwald. Według jednej z rodzinnych historii nie umiał pracować, nie znał też języka. Niemcy kazali mu kopać ziemniaki a on nie mógł nadążyć, więc Niemka zaczęła bić go koszykiem. On wyrwał jej ten koszyk i też ją zbił. Wezwano żandarmów i umieszczono go w KL Buchenwald. Za karę miał trafić właśnie do Buchenwaldu. Jednak niektórzy członkowie rodziny historię tę przypisują Alkowi Fijałowi.