11 listopada w powiecie łukowskim

 

 

 

Obchody Dnia Niepodległości w powiecie łukowskim na przestrzeni lat miały różny wymiar. Stawiano pomniki, odgrywano przedstawienia, organizowano zabawy i akademie, sadzono drzewa, tworzono „żywe pomniki”. W latach 20-tych i 30-tych wszystkie organizacje działające nawet w najmniejszych wsiach aktywnie włączały się w uświetnienie tej wyjątkowej rocznicy.

 

 

1928 rok

– przedstawienia w Podlodowie, Trzebieszowie, Czerśli, Hucie Radoryskiej i Ksawerynowie
– Nurzyna
Ochotnicza Straż Pożarna zorganizowała loterię fantową połączoną z zabawą taneczną

– zabawa w Stoczku
– zabawa i akademia w Łukowie

– Wojcieszków

„Już na parę tygodni przed 11 list. został zorganizowany komitet uczczenia 10-lecia Niepodległości Polski. Do komitetu powołano przedstawicieli ze wszystkich wsi z gminy Wojcieszków. Zadanie komitetu polegało na szerzeniu silnej propagandy za uroczystością i przeprowadzeniu pewnej akcji dla postawienia żywych pomników w postaci budowy Domów Ludowych, założenie Kółek Rolniczych, Straży Ogniowych, obsadzanie drzewami dróg i nieużytków i t.p. Po takiem zabraniu rozpoczęto pracę. Ostatecznie w Wojcieszkowie zorganizowano dla uczczenia 10-lecia odzyskania Niepodległości Polski bibljotekę gminną, w Burcu zorganizowano Straż Ogniową, w Woli Bystrzyckiej posadzono drzewka na drodze. W dniu zaś 11 listopada b.r. zebrały się organizacje społeczne i czwórkami udano się na nabożeństwo. Po nabożeństwie przemówienie a następnie pochód i zawody sportowe. Wieczorem przez miejscową młodzież odegrano „Polska w Obrazach”, bezpłatnie dla wszystkich. Wojcieszkowa nie można było udekorować zielenią, wskutek tego że właściciel lasów Oszczepalin „B” – Krzemianowicz odmówił świerków (…)
Ostatnio Oddział Związku rozpoczął akcję budowy pomnika dla poległych pod Wojcieszkowem w 1920 r. żołnierzy armji polskiej”

– Szaniawy

„Jak w całej Polsce tak i u nas obchodzono uroczyście pierwsze dziesięciolecie istnienia Wolnej Rzeczypospolitej Polskiej.
Już od samego rana w sobotę mieszkańcy Szaniaw przygotowali się do uroczystości obchodu dziesięciolecia, o godzinie trzeciej zebrała się około szkoły dziatwa szkolna związek Strzelecki i delegacje Kół Młodz. Wiej. Straży Pożarnej i Kółka Rolniczego, gdzie zasadzono 20 drzewek morwowych, gdzie zamierzamy na wiosnę prowadzić hodowlę jedwabników. Poczem wyruszył pochód na cmentarz wojskowy który leży za wsią Szaniawy-M. Tam wygłoszono przemówienie poczem nastąpiła minuta ciszy.
Po skończnej uroczystości na cmentarzu, przy kolorowych ogniach latarek pochód powrócił do szkoły, gdzie zebrani wysłuchali uroczystości z Warszawy nadanej przez Polskie Radjo.
W niedzielę o piątek wieczorem znów publiczność wypełniła sale szkolną po brzegi w celu dalszego wysłuchania uroczystości jak wyżej

– Gołe Łazy

„wieś Gołe-Łazy gm. Jarczew dzięki inicjatywie miejscowego nauczyciela szkoły powszechnej p. Piotra Nowosielskiego coś robi, a mianowicie w dniu 11.XI r.b. w związku z 10-cio leciem odzyskania Niepodległości Rzplitej Polski młodzież naszej wsi postanowiła uczcić w pamieci 10-cio lecie przez utworzenie żywego pomnika jak zorganizowanie Koła Młodzieży Wiejskiej, budowa remizy strażackiej, robić doświadczenia poletkowe z nawozami sztucznemi i urzadzać teatry amatorskie

– Stoczek

„Komitet obchodu 10-lecia Niepodległości Państwa Polskiego zorganizowany z przedstawicieli m. Stoczka i gminy Prawda z p. Burmistrzem Wielgoskiem i Wójtem gminy Drosiem na czele, zaraz na pierwszym swym posiedzeniu postanowił uczcić 10-lecie Niepodległ. Państwa Pol. przez wybudowanie pomnika ku czci poległych w walkach i wolność na miejscy bohaterskiej śmierci czł. P.O.W. Ignacego Barulińskiego z Latowicza, poległego na przedmieściu Stoczka w dniu rozbrojenia Niemców. Energicznie przystąpiono do budowy i pomnik na dzień 11 listopada był już zupełnie wykończony. Pomnik na pierwszy rzut oka – skromny – jednak wygląda imponująco: kopiec okolo 1 1/2m wysokości z kamienia obwieziony ziemią i obłożony darnią, na kopcu ślicznie obrobiony kamień o zakończeniu daszkowatem z napisem ” W 10-tą Rocznicę Wskrzeszenia Państwa Polskiego. Cześć Poległym. Tu zginął przy rozbrojeniu Niemców Ignacy Kandyda Baruliński 1918-1928r.” no i śliczne ogrodzenie drewniane dodaje pomnikowi harmonijny wygląd. Koszta budowy całego pomnika wynoszą 339 zł. 70 gr. do czego nie zostały doliczone roboty szarwarkowe, jak zwózka ziemi furmankami, których dostarczyli mieszkańcy gm. Prawda. Z dużą pomocą finansową w budowie pomnika przyszło miejscowe Koło Młodzieży w Stoczku ofiarowując na ten cel sumę 147 zł. jako swój czysty zysk z urządzonych dwóch przedstawień amatorskich w dniu 10 i 11. ub. następnie kilkanaście złotych zebrano jako ofiary na listę, resztę kosztów pokryły po rónej części Urząd gm. Prawda i Magistrat m. Stoczka ze swych dyspozycyjnych funduszów. Z wielką niecierpliwością wszyscy czekali zbliżającego się dnia samej uroczystości. Już w przeddzień t.j. w sobotę miasto Stoczek przybrało wygląd świąteczny. Niektóre budynki jak Magistrat, Urząd gminy Prawda, Posterunek Policji i Sąd Pokoju przybrane flagami państwowemi. Wieczorem odbyło się przedstawienie teatralne, gdzie Koło Młodzieży odegrało sztukę p.t. „Więzień Magdeburga” cały zysk przeznaczając na budowę pomnika. Po przedstawieniu odbyła się w lokalu Szkoły Powszechnej zabawa taneczna, urządzona staraniem miejscowego Komitetu Uczczenia Niepodległości, z któej dochód także był przeznaczony na budowę pomnika, Jednak, jak się okazało ze sprawozdania Komitetu 0 zabawa nie przyniosła żadnego dochodu.
Nadszedł wreszcie dzień 11 listopada – Niedziela – dzień przepiękny – słońce przyświeca jasno, jakgdyby cieszyło się razem z nami w tym dniu Wielkiego Święta. Ludność gromadnie zdąża do Kościoła na nabożeństwo, by złożyć Stwórcy dzięki za dziesięć lat wolnej pracy w Wolnej i Niepodległej Polsce. Po dziękczynnem nabożeństwie i kazaniu okolicznościowem, wygłodzonem przez ks. proboszcza Rybińskiego, uformował się pochód na rynku przed remizą Strażacką, który udał się do nowo wybudowanego pomnika na uroczystość poświęcenia tegoż. Na czele pochodu kroczyli ci którzy pierwsi stanęli do walki o wolność – to organizacja P.O.W ze swym Sztandarem, a za nią Rada gminna, gminy Prawda, Rada miejska, Straż Ogniowa, Ognisko Nauczycielskie, Koło Młodzieży, Zarząd gminy Żydowskiej z transparentem na którym widniał napis: „My chcemy wolnej Palestyny”. Straż honorową przy pomniku pełnili członkowie Straży Ogniowej w Stoczku. Nastała chwila ciszy ks. Proboszcz po krótkiej modlitwie dokonał ceremonij poświęcenia a p. M. Płudowski w tym czasie z wieży kościelnej odegrał Hymn Narodowy. Pierwszy przemówił do zgromadzonych ks. Proboszcz Rybiński podkreślając doniosłość i znaczenie dzisiejszego Święta Państwowego. Po ks. Proboszczu zabrał głos burmistrz m. Stoczka pan Wielgosek, który w swym prawie godzinnym przemówieniu przedstawił z dokładnością, opierając się na liczbowych danych dorobek gospodarczy Państwa Polskiego w ciągu ubiegłych 10 lat. Pozatem w krótkich słowach mówił przedstawiciel Gminy Żydowskiej p. Halpern, składając cześć poległym za wolność. Następny przemawiał w imieniu zorganizowanej Młodzieży Wiejskiej Kurowski Józef.
Przed odejściem pochodu od pomnika ks. Proboszcz zachęcił wszystkich, by udali się na przedstawienie, po zniżonych cenach specjalnie dla ludności z okolic Stoczka. Jak sie okazało niewiele pomógł apel ks. Proboszcza, gdyż na przedstawieniu zauważyć zaledwie kilka osób z pobliskich wiosek. Po przedstawieniu odbyła sie akademia dzieci szkolnych urządzona przez nauczycielstwo Szkoły Pow. w Stoczku. Na akademji referat okolicznościowy wygłosił nauczyciel p. Poniatowski, a następnie odbyły się popisy śpiewu i deklamacji dzieci szkolnych z młodszych i starszych oddziałów. I tak zakończono dzień 11 listopada 1928 r., dzień Wielkiego Święta, który napewno pozostanie długi w pamięci każdego Polaka kochającego Ojczyznę

1929

– Trzebieszów

„W dniu Święta Niepodległości odbył się po nabożeństwie uroczysty poranek którego program wypełniła młodzież szkolna a wieczorem urządzona została akademja, zakończona odegraniem dwóch sztuk. Młodzież trzebieszowska odegrała „Cud Listopadowy…” a drugą sztuczkę propagującą spółdzielnicze Kasy Stefczyka, dał zespół amatorski, zaproszony z Brzozowicy.”

1930

– Łuków

„W dniu 11 listopada r.b. obchodzono w Łukowie jednocześnie trzy wielkie rocznice 12-lecia niepodległśoci Polski, 10-lecia zwycięskiego odparcia najazdu bolszewickiego i 25-lecia walki o szkołę polską. Potrójne to święto rozpoczęło się wieczorem dnia 10.XI. capstrzykiem miejscowych orkiestr i pochodem oddziałów wojsk., przysposob. wojsk., legji szkolnej, straży pożarnej i t.p. Pochód przeszedł szlakiem, którym w r. 1918 następowało rozbrajanie okupantów. Zakończeniem uroczystości tego dnia było zawieszenie w sali Stowarzysz. „Ogniwo” – płaskorzeźby z wizerunkiem marsz. Piłsudskiego. Następnego dnia uroczyste nabożeństwo w kościele Przem. Pańsk. odprawił ks. dziekan Mazurkiewicz, poczem przemówił do zgromadzonego tłumu ze stóp pomnika p. starosta Makowski i odbyła się defilada oddz. wojsk. Strzelca, przysposob. wojsk., straży pożarnych, legji szkolnej – przy licznym udziale publiczności, mimo trwającej niepogody. W sali kina „Oaza” wygłosił przemówienie do kilkuset słuchaczy p. insp. szkolny Kożan na temat walki ogólnonarodowej o szkołę polską i strajku szkolnego w Łukowie przed 25 laty. Wieczorem odbyły się bezpłatne przedstawienia filmowe dla najszerszych mas, urządzone kosztem niektórych miejscowych organizacyj społecznych.
– zorganizowano bieg kolarski na trasie Łuków – Ulan i z powrotem, na trasie 30 km. Zwyciężył Stefan Hałłas, drugi był Tadeusz Komsta a trzeci Józef Sobesto.

 

1931

– Lipiny

W dniu 15 listopada 1931 r. obchodziliśmy w Lipinach niezwykle uroczystą chwilę otwarcia i poświęcenia „Domu Ludowego”, wzniesionego własnemi siłami wsi polskiej staraniem miejscowych organizacyj młodzieżowych jak: Koła Młodzieży Wiejskiej Wisi, Oddziału Związku Strzeleckiego oraz przy wydatnej pomocy Urzędu gminy Gułów. Uroczystość ta miała tem podnioślejszy charakter, że połączona została z obchodem 13 rocznicy niepodległości Państwa Polskiego (…)
Pomimo deszczu – przed domem, przybranym odświętnie flagami o barwach narodowych, zebrała się liczna gromada ludzi w oczekiwaniu na rozpoczęcie podwójnej uroczystości poświęcenia Domu Ludowego i uczczenia 13-ej rocznicy odzyskania niepodległości. Uroczystość rozpoczęła się o godz. 2 1/2 po poł. przemówieniem p. Mierki Bogusława – tut. nauczyciela i przewodniczącego Komitetu Obchodu, następnie przemawiali p.p.: przewodniczący Komitetu Budowy i przedstawiciel młodzieży im. organizacyj młodzieżowych: p. Kruczek przemawiał w imieniu Wydziału Pow. i Rady Szk. Pow.; wielkim entuzjastą dla spraw młodzieży okazał się w swem przemówieniu p. Jagusz St. który mówił w imieniu Zw. Pow. Kół. Mł. W,: przemawiał również ksiądz przeor G. Wielgosz. Przed dokonaniem otwarcia Domu Ludowego p. Wójt gm. Gułów odczytał akt otwarcia, poczem przeciął wstęgę. W tym momencie Koło Młodzieży odśpiewało hymn „Jeszcze Polska nie zginęła”, a Oddział Zw. Strzel. sprezentował broń. Po otwarciu nastąpiło poświęcenie Domu Ludowwgo przez księdza, poczem w wyoełnionej gośćmi sali zostały wykonane: śpiewy, deklamacje i inscenizacje pieśni ludowych. (…)

– Trzebieszów

10 listopada tegoż roku, t.j. w wigilję rocznicy święta Odzyskania Niepodległości, dzieci szkolne wraz z gronem nauczycielskim oraz drużyna strzelecka, zapaliwszy lampjony, udały się na cmentarz, gdzie spoczywają zwłoki nieznanych żołnierzy. Krótkie przemówienie wygłosił p. Czerepiński, strzelcy odśpiewali pieśni żołnierskie. Na szczególną uwagę zasługiwał nastrój i wodk pochodu, który posuwał się powoli wśród niezakłóconej ciszy wieczornej.
Dzień 11 listopada 1931 r. święcono bardzo uroczyście.
O godz. 10 rano udano się do kościoła, wieczorem, staraniem grona nayczycielskiego szkoły w Trzebieszowie odbyła się akademja 0 dzieci odegrały sztukę „W noc listopadową” i odśpiewały kilka pieśni; chór prowadził p. Czerepiński, reżyserję p.p. Rozenbrażanka i Kaliński.

 

1932

– Wojcieszków
– Związek Strzelecki ufundował pomnik ku czci żołnierzy poległych w 1920 roku