Esełką przez ziemię łukowską

Łuków już od XIX wieku był ważnym węzłem kolejowym. Tu krzyżowały się ważne strategicznie szlaki kolejowe m.in. do Lublina (trasa nr 30 ), do Radomia (trasa nr 26) z koleją warszawsko-terespolską.
W okresie międzywojennym powstały plany odciążenia Warszawskiego Węzła Kolejowego, jednak do ich realizacji, z przyczyn oczywistych, doszło dopiero po II wojnie światowej. Planowana trasa miała łączyć Skierniewice z Łukowem.

Jak podawała Polska Gospodarcza (50/1938, 53/1938) linia ta miała mieć pierwszorzędne znaczenie tranzytowe i miała być jednym z fragmentów realizacji ogólnego programu rozbudowy sieci kolejowej, którego celem było stworzenie połączeń i racjonalnych kierunków przewozowych pomiędzy poszczególnymi okręgami gospodarczymi kraju. Powstanie tej linii miało skrócić czas przewozu towarów i omijać przeciążony, zwłaszcza ruchem pasażerskim, węzeł warszawski. Według szacunków z 1938 roku w przeciągu 10 lat przewozy trasą Skierniewice-Łuków miały wynieść ok 50 tys tono-kilometrów. Liczono także na to, że zostaną wznowione stosunki handlowe między Niemcami a ZSRR, co nadałoby projektowanej trasie charakter międzynarodowy. Tranzyty wewnętrzne i zewnętrzne szacowano na 740 tys ton z przebiegiem 123 mln tonokilometrów.
Linia miała przechodzić przez obszary, na których przebiegały szlaki Skierniewice-Warszawa, Radom-Warszawa i Dęblin Warszawa.
Inżynier M. Łopuszyński w Polsce Gospodarczej (50/1938) wskazywał też na duże znaczenie projektowanej linii dla ruchu pasażerskiego. Na odcinku Pilawa – Łuków rozplanowano 5 dworców pasażerskich (Pilawa, Parysów, Stoczek, Jedlanka, Łuków) i kilka pośrednich stacji.

Projekt ustawy trafił pod obrady Sejmu w 1938 roku a ustawę podpisano w lutym 1939 roku. (Biblioteka Cyfrowa UMCS)

Pierwsze wzmianki o budowie linii pojawiły się w prasie  w 1938 roku

 

O skróceniu drogi ze wschodu na zachód rozpisywała się m.in. lokalna prasa wielkopolska…

…śląska…

…a także Codzienna Gazeta Handlowa (29/1939)

Plany budowy linii S-Ł (popularne esełki) przerwała wojna. Prace rozpoczęto dopiero w 1950 roku, a jej pierwszy odcinek Pilawa-Łuków oddano do użytku 12 maja 1953 roku. Całą linię otwarto 1 października 1954 roku. W latach 1955-65 uruchomiono drugi tor, co znacznie zwiększyło przepustowość. W latach 60-tych XX wieku, była jedną z najbardziej obciążonych linii kolejowych w kraju.
Esełkę zelektryfikowano w 1971 roku, a pierwszy skład elektryczny z Pilawy do Łukowa wjechał 15 grudnia 1971 roku

Znaczenie linii zaczęło spadać w latach 80-tych.

W 2001 roku zawieszono połączenia pasażerskie na odcinku Pilawa-Skierniewice a trzy lata później, także na trasie Pilawa-Łuków.
Dziś pozostałością po dawnej świetności linii jest niszczejąca i rozkradana infrastruktura oraz stacje kolejowe m.in. w Jedlance, Stoczku Łukowskim i Parysowie.

Artykuł powstał we współpracy z portalem Łuków Historia

STACJA PILAWA

 

STACJA PARYSÓW

STACJA STOCZEK ŁUKOWSKI

STACJA JEDLANKA

DWORZEC W ŁUKOWIE (źródło: lukow-historia.pl )